Kiedy dziecko wymaga karmienia piersią inaczej

W polskim społeczeństwie wciąż krążą mity o mleku mamy za chudym, za tłustym, takim co szkodzi… Matki żyjące w takim świecie, pełnym mitów, przy braku specjalistycznej pomocy i wsparcia zbyt często nie wierzą w siebie, w swoje kompetencje. Jeśli dziecko płacze przy piersi, winy szukają właśnie w sobie. A tymczasem większość problemów z karmieniem piersią leży właśnie po stronie dziecka i to w nich trzeba szukać przyczyny.

Najczęściej spotykane problemy dziecka utrudniające karmienie piersią:

Asymetria ciała

Asymetria, to preferencja jednej ze stron ciała. Może powstawać w związku z zaburzeniami napięcia mięśniowego, a na późniejszym etapie laktacji również w skutek niewłaściwej pielęgnacji dziecka (np. utrwalenie jednej pozycji, strony ciała).

Atrezja przełyku (i inne)

Wady wrodzone obejmujące przerwanie ciągłości lub zarośnięcie przełyku, wymagające interwencji operacyjnej. Często towarzyszą jej inne wady wrodzone. O wrodzonej niedrożności przełyku przeczytacie tu, a o niedrożności nozdrzy tu.

Hipotrofia wewnątrzmaciczna

to wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu. Noworodki urodzone z hipotrofią (zbyt niska waga i wzrost) karmione są przy pomocy butelki, aby zapewnić kontrolę spożywanego pokarmu i przyrostów masy ciała.

Karmienie przez sondę

Wcześniactwo i/lub choroby wymagające intensywnego leczenia są niekiedy powodem karmienia noworodka przez sondę. Konieczne jest wówczas odciąganie pokarmu, aby wystymulować laktację, a następnie ją utrzymać, by móc karmić dziecko naturalnie.

Krótkie wędzidełko 

Dość często wada ta diagnozowana jest zbyt późno. Przez zbyt krótkie wędzidełko noworodek płytko chwyta brodawkę i ssie pierś nieprawidłowo, raniąc przy tym brodawkę, sprawiając ból. Jednocześnie dziecko pobiera za mało pokarmu, co doprowadza zazwyczaj do zbyt niskich przyrostów i problemów z piersiami. Sytuacja taka może spowodować, że matka, która chce karmić dziecko naturalnie zacznie odciągać pokarm i zostanie mamą KPI. Szybka diagnoza i interwencja medyczna (sama rehabilitacja lub podcięcie wędzidełka wraz z rehabilitacją) od razu po porodzie umożliwiłyby karmienie bezpośrednio z piersi.

Odmowa / brak umiejętności ssania piersi 

Czasami zarówno noworodki, jak i niemowlęta odmawiają ssania z piersi. Dzieci mogą odmawiać ssania piersi, gdy ssanie sprawia im trudność, ból, dyskomfort, albo są chore (odśluzowanie noworodka po cesarskim cięciu, wymiotowanie wodami płodowymi, refluks, niezdiagnozowana choroba, problem z uchwyceniem brodawek, zaburzenia wypływu pokarmu, niewygodna lub nieprawidłowa pozycja). Niemowlęta dość często nie są zainteresowane ssaniem piersi np. jeśli nie potrafią jej ssać, w okresie skoków rozwojowych, kiedy mleko zmienia smak, albo karmione były w inny sposób, otrzymywały do ssania smoczki uspokajacze.

Płytkie lub zbyt słabe ssanie

Niemowlęta mogą chwytać pierś zbyt płytko np. jeśli mają wady jamy ustnej (np. zbyt krótkie wędzidełko) lub były karmione inną metodą. W przypadku słabego napięcia mięśniowego, żółtaczki czy choroby będą ssały pierś zbyt słabo, krótko, nieefektywnie i nie otrzymają dostatecznej ilości pokarmu. W takich sytuacjach może dojść do odwodnienia, spadku wagi i matki zaczynają odciągać pokarm i karmić butelką, a niekiedy nawet postępowanie takie może okazać się konieczne.

Podniebienie gotyckie 

Wada anatomiczna jamy ustnej często występująca w zespołach genetycznych lub chorobach rozwojowych. Podniebienie gotyckie utrudnia karmienie lub uniemożliwia powstawanie podciśnienia między językiem, sutkiem piersi lub smoczkiem a podniebieniem.

Refluks żołądkowo – przełykowy

Refluks to proces fizjologiczny który może dotknąć każde niemowlę niezależnie od sposobu karmienia. Niektórzy lekarze widzą konieczność zagęszczania pokarmu co często skutkuje odstawieniem dziecka od piersi i podaniem mleka za pomocą butelki. Zazwyczaj powrót do karmienia piersią jest niemożliwy (dzieci odmawiają jej ssania).

Rozszczep wargi i/lub podniebienia

Ten rodzaj rozszczepu jest wadą wrodzoną, która w istotny sposób wpływa na sposób i możliwości karmienia dziecka. Czasami sięga się pochopnie po butelkę, choć w niektórych przypadkach, przy wsparciu lekarza karmienie piersią mogłoby być możliwe.

Rozwój, skoki rozwojowe niemowląt

W okresie osiągania przez niemowlęta kolejnych etapów rozwoju tzw. kroków milowych mogą one czasowo stracić zainteresowanie ssaniem piersi, ponieważ są zbyt zajęte ćwiczeniem nowych umiejętności. W takich sytuacjach dobrze jest nie podawać dziecku butelki z odciągniętym mlekiem lub mieszanką sztuczną, a po prostu spokojnie, cierpliwie proponować pierś. Odwrotną sytuacją podczas skoku będzie błędnie oceniane przez matki, to tzw. wiszenie dziecka przy piersi. Jeśli dziecko ssie pierś częściej, dłużej niż wcześniej, to zazwyczaj znaczy, że jego potrzeby wzrosły i musi wypracować sobie mleko. Warunek: to nie może być wiszenie dla samego wiszenia, tylko efektywne ssanie, aby pobudzić gruczoły do wzmożonej pracy. Podanie dziecku butelki z mlekiem, które szybciej z niej wypływa może przyczynić się do niechęci do ssania piersi.

Wady genetyczne, np. zespół Downa

Dziecko z zespołem Downa nie musi być karmione butelką z mieszanką sztuczną. Co więcej – wiele matek dzieci z ZD uważa, że wada ta nie jest przeszkodą w karmieniu piersią. O ile zespołowi nie towarzyszą inne choroby utrudniające karmienie piersią, bardzo zależy im na karmieniu naturalnym, ponieważ mleko mamy jest dla nich lekiem i działa profilaktycznie, gdyż dzieci te zagrożone są otyłością, którą pogłębiają jeszcze bardziej mieszanki sztuczne. Matki, w przypadku istnienia okoliczności utrudniających karmienie piersią, coraz częściej decydują się na karmienie odciągniętym pokarmem.

Wady serca (np. HLHS)

Wady serca u dzieci często są diagnozowane jeszcze w życiu płodowym lub tuż po urodzeniu. Dziecko, które ma chore serce może nie mieć dość siły, żeby ssać pierś. Wówczas można je karmić w inny sposób – odciągniętym mlekiem, dopóki nie zostanie przeprowadzona operacja. Czasami choroby serca nie dają objawów klinicznych, albo odmowa ssania piersi lub ssanie nieefektywne może nie zostać skojarzone z problemem chorobowym. Niekiedy wady serca są ujawniane dopiero po kilku latach życia dziecka.  W niektórych sytuacjach dopiero wówczas odnajduje się pierwsze symptomy choroby.

Wielowadzie (np. zespół Charge)

Za zespół Charge jest odpowiedzialny gen CDH7. Jego różnorodność jest tak duża, że nie zawsze pozwala na postawienie prawidłowej diagnozy. Nazwa choroby powstała z pierwszych liter objawów klinicznych występujących najczęściej.

Wodogłowie

to nieprawidłowe nagromadzenie się płynu mózgowo – rdzeniowego w komorach znajdujących się wewnątrz mózgu. Zaburzenia neurologiczne i inne towarzyszące wady genetyczne mogą utrudniać niemowlęciu ssanie piersi.

Zaburzenia napięcia mięśniowego (niskie / wzmożone)

Zarówno niskie, jak i wzmożone napięcie mięśniowe, podobnie jak asymetria ciała, mogą być przyczynami trudności w karmieniu piersią. Niekiedy matki nie radząc sobie rezygnują z karmienia piersią, decydując się na karmienie odciągniętym pokarmem. Przyczyną jest zbyt późne ujawnienie tych nieprawidłowości i brak pomocy w karmieniu. Wczesna rehabilitacja niemowlęcia nie tylko poprawia jego stan zdrowia, ale i ułatwia karmienie piersią.

Żółtaczka (nasilona)

Przedłużająca się żółtaczka może być powodem do dokarmiania noworodka mlekiem, szczególnie, gdy jest śpiący, nie wybudza się na karmienie, ma problemy ze ssaniem piersi.

Wczesna diagnoza i interwencja medyczna może pozwolić na karmienie piersią lub ułatwić karmienie dziecka naturalnie w inny sposób.

Konsultacja: Małgorzata Szmygin CDL, CEO Szkoła Rodzenia „Nowe Życie” Szczecin.

Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.