Podniebienie gotyckie

Podniebienie gotyckie w dużym stopniu jest dziedziczne, lub może występować jako jeden z objawów zespołów genetycznych lub chorób rozwojowych. Mamy wtedy do czynienia z wysokim i wąskim podniebieniem twardym. Wysokie wysklepienie podniebienia, zwłaszcza jego środkowej części, spotykane jest również u wcześniaków, które przez dłuższy czas były intubowane i dodatkowo układane tylko i wyłącznie na bokach. Towarzyszyć wtedy będzie nam specyficzna budowa twarzoczaszki, ponieważ będzie ona spłaszczona po bokach i wąska. Diagnozę podniebienia gotyckiego stawia zawsze laryngolog, ponieważ nie każde wysoko wysklepione podniebienie będzie się kwalifikowało jako gotyckie.

Podniebienie gotyckie a karmienie

Konsekwencją podniebienia gotyckiego mogą być problemy z karmieniem, szczególnie piersią, ponieważ może ono utrudniać lub wręcz uniemożliwiać powstawanie podciśnienia między językiem, sutkiem piersi/smoczkiem a podniebieniem. Niemowlę ma duże trudności, aby unieść środkową część języka na tyle wysoko, aby całkowicie przylegała do podniebienia. Taka sytuacja w znacznym stopniu utrudnia ssanie, a im wyższe podniebienie, tym bardziej zaburzona staje się ta czynność. U malucha może wystąpić krztuszenie się podczas jedzenia oraz mogą wystąpić problemy oddechowe (wysokie podniebienie wpływa na ograniczenie światła jamy nosowej). Może pojawić się oddychanie przez usta, które pośrednio może wpływać na częstsze pojawianie się infekcji górnych dróg oddechowych. Niektórzy specjaliści zwracają również uwagę na niekorzystny wpływ smoczka u tych dzieci, z uwagi na ryzyko pogłębienia wady.

Największe problemy pojawiają się jednak podczas karmienia łyżeczką, szczególnie gdy w podawanym pokarmie znajdują się grudki, które dziecko powinno rozetrzeć językiem o podniebienie. Dodatkowo brak możliwości dotknięcia językiem do podniebienia, skutkować może powstaniem nieprawidłowego sposobu połykania. Język znajduje się wtedy płasko w jamie ustnej i nie uczestniczy podczas przemieszczania pokarmu w stronę przełyku. Żucie i rozdrabnianie pokarmu również staje się zaburzone, a dziecko ma problem z kontrolowaniem pokarmu w buzi.

Postępowanie jest ściśle powiązane z nasileniem występujących zaburzeń funkcji przyjmowania pokarmu i innych towarzyszących, a więc jeśli u niemowlęcia nie ma zauważalnych ograniczeń w funkcji ssania i problemów z oddychaniem, to dzieci te są w stanie ssać pierś bez większych problemów, a postępowanie ogranicza się jedynie do stosowania wysokich pozycji podczas karmienia. Czasami konieczne jest jednak wprowadzenie odpowiedniej kontroli oralnej, którą pokazuje logopeda lub dobranie odpowiedniego smoczka podczas karmienia butelką, a z uwagi na zaburzone możliwości kontroli bulusa pokarmowego (porcji pokarmu), istotnie może pomóc zagęszczenie pokarmu, co wpłynie na wolniejszy pasaż (transport) płynu w buzi dziecka, a to dodatkowo zminimalizuje ryzyko zakrztuszenia się.

Wsparcie specjalistów

Przy podniebieniu gotyckim pomocne mogą okazać się regularne wizyty u logopedy oraz konsultacja z fizjoterapeutą (jeśli kształt podniebienia związany był z pozycją ułożeniową), który pokaże pozycje i sposób noszenia oraz pielęgnacji, które będą sprzyjały zmianie kształtu głowy i zapobiegały dalszemu zniekształcaniu podniebienia.

Możliwe problemy

Wraz z wiekiem, twarz i jama ustna będą podlegały wielu zmianom anatomicznym i będą rosły, dlatego niemowlęta najczęściej adaptują się do trudniejszych warunków i z czasem coraz lepiej radzą sobie z przyjmowaniem pokarmów. W późniejszym wieku konieczna może okazać się jednak opieka dentystyczna i ortodontyczna oraz założenie aparatu ortodontycznego, ponieważ z uwagi na wąskie podniebienie, zęby mogą wyżynać się w sposób nieprawidłowy, co często prowadzi do powstania wad zgryzu. U dzieci, u których podniebienie jest bardzo wysokie może dojść do powstania problemów w artykulacji i konieczne stają się również wizyty u logopedy z uwagi na trudności w mówieniu, a w szczególności z wypowiadaniem głosek: l, r, ż, cz, sz, dż.

Mgr Iwona Marcinkowska – fizjoterapeuta, Terapeuta metody NDT-Bobath Basic, NDT-Bobath Baby, PNF, Kinesjotapingu, masażu Shantala, Ruchu rozwijającego Weroniki Scherborne, hipoteriapii, Wrocław

Źródła:

1. Rokitiańska M., 2004, Podstawy ortodoncji dla logopedów. Wydawnictwo Akademii Bydgowskiej, Bydgoszcz.
2. Gryczyński M., 1996, Choroby gardła. W: otolaryngologia praktyczna, red. B. Hołejko M., 1965, Metody rehabilitacji mowy z rozszczepem podniebienia. W: „Otolaryngologia Polska”, nr 4.
3. Styczek I., 1980, Logopedia, PWN, Warszawa.
4. Hotaling A. J., Stankiewicz J. A., 2000, Otolaryngologia dziecięca. Via Medica, Gdańsk.
5. Jastrzębowska G., Kukuła M., 1999, Zaburzenia mowy dzieci z rozszczepem podniebienia. W: Logopedia. pytania i odpowiedzi, red. T.Gałkowski, Jastrzębowska G. Uniwersytet Opolski, Opole.
6. Jastrzębowska G., 2003, Klasyfikacja zaburzeń mowy. W: Logopedia. Pytania i odpowiedzi, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska. Uniwersytet Opolski, Opole.
7. Dilling-Ostrowska E., 1990, Zaburzenia mowy. W: Neurologia dziecięca, red. J. Czochańska, Warszawa.
8. Łączkowska M., 1981, Wprowadzenia do anatomii, fizjologii i patologii narządu głosu, mowy i słuchu. Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Zakład Logopedii, Lublin.
9. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji „Mlekiem Mamy”.