Jak uchronić piersi przed zastojem pokarmu
Niekiedy w czasie karmienia lub odciągania pokarmu piersi stają się nabrzmiałe, bardziej wrażliwe i bolesne. Jedną z przyczyn może być zastój pokarmu.
O zastoju pokarmu
Zastój pokarmu to znaczne przepełnienie piersi, powodujące dyskomfort dla kobiety. Do zastoju może dojść w pierwszym tygodniu laktacji, kiedy piersi szybko się przepełniają mlekiem. Przyczynia się do tego zwiększające się krążenie krwi, zatrzymanie się płynu tkankowego (szczególnie, gdy podano płyny nawadniające np. przy porodzie przez cesarskie cięcie) oraz wzrost produkcji mleka. Pomimo tego, że piersi są przepełnione mlekiem następuje zaburzenie odruchu wypływu. Dzieje się tak, ponieważ nadmiernie przepełnione pęcherzyki mleczne uciskają naczynka krwionośne blokując dostęp oksytocynie, dzięki której jest łatwiejszy wypływ mleka.
Do zastoju może dojść również na dalszym etapie laktacji. Piersi wraz z otoczką są znacznie nabrzmiałe, twarde i bolesne. Brodawka może ulec spłaszczeniu. Dziecku sprawia wtedy trudność ssanie piersi, ponieważ nie może jej dobrze uchwycić i pobiera zbyt małą ilość pokarmu. Utrudnione jest również odciąganie pokarmu, dlatego mamy karmiące wyłącznie odciągniętym pokarmem mogą doświadczać zastojów w czasie całego okresu laktacji.
Przyczyny zastoju pokarmu
Zła technika karmienia
to między innymi złe przystawienie, nieefektywne ssanie np. z powodu wady jamy ustnej, choroby serca, czy żółtaczki (senność noworodka), źle dobrane kapturki / osłonki na piersi, niewygodna i nieodpowiednia pozycja do karmienia.
Ograniczanie częstości karmień dziecka (mniej niż 8 na dobę)
może występować, gdy dziecko jest senne, zbyt słabe i nie wybudza się na karmienie, opuszczanie karmień nocnych (przesypianie nocy przez niemowlę – występuje zbyt długa przerwa w karmieniu), podawanie smoczka uspokajacza od razu po urodzeniu, dokarmianie dziecka mlekiem sztucznym lub dopajanie.
Ograniczania czasu trwania karmień
to karmienie poniżej 10 minut, szczególnie w początkowym okresie (kilkanaście tygodni).
Opuszczanie sesji ściągań
z ustalonego na początku laktacji lub wypracowanego później harmonogramu.
Skracanie czasu trwania sesji
w ciągu którego zazwyczaj następuje odciąganie pokarmu.
Ośrodkowe zablokowanie wyrzutu oksytocyny
występuje na skutek dużego stresu, długotrwałego napięcia, bólu, skrajnego zmęczenia. Może wówczas nastąpić zablokowanie wyrzutu oksytocyny, co zauważa się czasami u mam wcześniaków, dzieci chorych.
Niedopasowany laktator
to nie tylko niekomfortowe używanie go, ale również spowodowanie zaburzeń laktacji, w tym zastojów pokarmu.
Źle dobrany biustonosz
czyli zarówno za mały, jak i źle wyprofilowany mogą spowodować uraz piersi.
Uraz piersi
to uszkodzenie mechaniczne takie jak uderzenia, ściśnięcie, potrząsanie biustem.
Przeciwdziałanie zastojom pokarmu i obrzękom piersi
Prawidłowa technika karmienia
to stosowanie określonych zasad, zadbanie o poprawne przystawienie dziecka do piersi, aby uchwyciło brodawkę włącznie z otoczką; kontrolowanie, żeby dziecko ssało efektywnie; wygodna i prawidłowa pozycja do karmienia.
Częste karmienie
w ciągu kilku pierwszych tygodni po porodzie, czyli karmienie 8-12 razy w ciągu doby, w tym 1-2 karmienia w porze nocnej.
Karmienie na żądanie, a nie według zegarka
zalecane jest już od momentu urodzenia dziecka, ponieważ wówczas pokarm nie zalega w piersiach, produkuje się w ilości “zgłaszanej” przez dziecko.
Sesje z zegarkiem w ręku
są niezbędne. Jeśli okaże się, że o określonej godzinie nie będzie możliwe wykonanie sesji, warto ściągnąć pokarm wcześniej, nawet w czasie krótszej sesji. Mamy KPI zazwyczaj noszą laktator przy sobie, aby w razie nagłej sytuacji – odciągnąć mleko w miejscu, gdzie akurat przebywają. Zbyt długie przerwy w ściąganiu pokarmu prowadzą do zastojów, a w konsekwencji do utraty ilości z trudem wypracowanego mleka.
Częste i dobre opróżnianie piersi
jest bardzo ważne. Jeśli piersi nie są często i dobrze opróżniane, to w przewodach i pęcherzykach mlecznych zalega pokarm. Wówczas naczynia krwionośne i limfatyczne są uciśnięte, co powoduje z kolei zwolnienie przepływu krwi i limfy i dochodzi do obrzęku. Następnie ucisk naczyń krwionośnych przyczynia się do zaburzeń w dopływie oksytocyny do przewodów mlecznych i w konsekwencji – zastoju pokarmu. Jeśli piersi są lekko nabrzmiałe i utrudnione jest przystawienie dziecka, to przed karmieniem można odciągnąć ręcznie trochę mleka lub próbować zmiękczyć otoczkę.
Dobrze dobrany laktator
jest bardzo ważny, ponieważ umożliwia ściągnięcie większej ilości mleka w krótszym czasie. Powinien być zatem dopasowany do potrzeb matki, w tym częstotliwości używania go. Niezmiernie istotne jest przede wszystkim prawidłowe dopasowanie lejków, żeby oprócz uniknięcia uszkodzeń biustu w czasie odciągania nie doprowadzić do zastojów mleka w wyniku złego opróżniania piersi.
Unikanie dokarmiania i dopajania
to karmienie przez pierwsze 6 miesięcy wyłącznie mlekiem mamy. Dziecko ma wówczas możliwość wypracować sobie taką ilość pokarmu, jaką potrzebuje.
Unikanie karmienia butelką dzieci „piersiowych”
Czasami, kiedy matki mają trudności z karmieniem piersią zaczynają dokarmiać butelką z mieszanką sztuczną lub swoim pokarmem. Na skutek niewłaściwego postępowania może dojść do zaburzeń laktacji, w tym zastoju pokarmu.
Unikanie smoczków uspokajających
Bardzo ważne jest, aby w pierwszych 4-6 tygodniach nie podawać dziecku smoczka uspokajacza. Matka może nie zauważyć sygnałów głodu i nastąpi pominięcie karmień. Natomiast dziecko pozna inny wzorzec ssania niż pierś, co dość często wpływa na powstanie problemów z karmieniem piersią (dziecko spłyca uchwyt pobierając mniej pokarmu – nie opróżnia dostatecznie piersi).
Odpoczynek
Skrajne przemęczenie może spowodować zablokowanie wyrzutu oksytocyny, która odpowiada za prawidłowy wypływ mleka. Dlatego warto zadbać o własny odpoczynek, szczególnie w przypadku, gdy matka nakłada na siebie zbyt dużo obowiązków, a nie ma wsparcia innych osób.
Unikanie stresu
O ile jest to możliwe warto unikać sytuacji stresujących, a jeśli takie się wydarzą – zadbać o rozładowanie napięcia.
Ciepłe kąpiele, relaks
i inne tzw. czasoumilacze mają bardzo duże znaczenie dla mam karmiących wyłącznie odciągniętym mlekiem. Ściąganie pokarmu czasami jest utrudnione przez permanentne zmęczenie i stres dlatego mamy KPI szukają różnych sposobów na skuteczne odciąganie.
Karmienie lub odciąganie zgodnie z kierunkiem grawitacji
może być skuteczne, jeśli tylko matka poczuje, że piersi zaczynają się zbytnio przepełniać. Pomaga karmienie dziecka w pozycji wykorzystując siłę ssania i grawitacji. W ten sam sposób można odciągać mleko laktatorem.
Prawidłowo dopasowany biustonosz
to nie tylko pielęgnacja piersi, ale i zapobieganie stanom patologicznym w czasie laktacji.
Kiedy doszło do zastoju
Jeśli już dojdzie do obrzęku piersi i zastoju pokarmu należy podjąć odpowiednie kroki, ponieważ jest to stan patologiczny gruczołu piersiowego. Brak działania w kierunku eliminacji zastoju może doprowadzić do zapalenia piersi.
Źródła:
- “Karmienie piersią. Siedem naturalnych praw”, Nancy Mohrbacher, Kathleen Kendall – Tackett.
- “Karmienie piersią”, Ina May Gaskin.
- „Karmienie piersią”, William Sears, Martha Sears.
- „Karmienie piersią w teorii i praktyce” pod red. M. Nehring- Gugulskiej, Moniki Żukowskiej – Rubik, Agnieszki Pietkiewicz.
- Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.
