Pozycje do karmienia piersią
Pozycja do karmienia piersią jest jednym z najważniejszych elementów techniki karmienia piersią. Czasami zależy od niej skuteczność i czas karmienia. W niektórych sytuacjach właściwie dobrana pozycja pozwala rozwiązać problem związany z laktacją lub z samym skutecznym nakarmieniem dziecka. Pozycje różnią się pod względem przyjętej pozycji przez matkę oraz sposobu ułożenia dziecka.
Warto wiedzieć, że nie ma idealnej pozycji dla każdej matki. Dobrze jest znać kilka i szukać tej najbardziej dopasowanej do własnych potrzeb i możliwości. Pamiętać również o wygodzie i relaksie w czasie karmienia piersią. W zależności od okoliczności stosowane pozycje mogą zmieniać się. Kilka najczęściej spotykanych pozycji z podziałem na leżące i siedzące:
Leżące (lying positions)
W kontakcie „skóra do skóry”
Dziecko jest ułożone pomiędzy piersiami matki. Kontakt “skóra do skóry” wyzwala działanie hormonów u matki i dziecka, wzajemnie regulują swoją fizjologię, ułatwia nawiązanie więzi między nimi. U noworodka odzywają się naturalne instynkty i pierwszy kontakt bezpośrednio po urodzeniu kończy się zazwyczaj karmieniem.
Dla kogo? Pozycja stosowana głównie bezpośrednio po urodzeniu dziecka. Na późniejszym etapie laktacji pozycja może być wykorzystywana w czasie kangurowania w przypadku przejściowych trudności w karmieniu, powrocie do piersi, niedyspozycji (ząbkowanie), czy choroby dziecka.
Naturalna, odchylona (laid – back position), “na luzie”, australijska, „pod górkę”
Należy ułożyć się wygodnie, tak aby dobrze widzieć dziecko ssące pierś i dobrze podeprzeć plecy, szyję, ręce. Pomocna może być duża poduszka lub kilka mniejszych. Dziecko kładzie się między piersiami umożliwiając mu dostęp do nich. W takiej pozycji u niemowlęcia zaczyna działać instynkt i mimowolnie może szukać brodawki. Karmienie w tej pozycji wymaga wkładania mniejszego wysiłku zarówno przez mamę jak i dziecko. Utrzymywanie przez matkę kontaktu wzrokowego z dzieckiem, mówienie do niego spokojnym głosem, bicie jej serca – to wszystko sprzyja naturalnej inicjacji ssania piersi.
Dla kogo? Pozycja ta jest bardzo pomocna szczególnie w początkowych dniach po porodzie, pomaga zrelaksować się, ułatwia karmienie. Dziecku jest bardzo przyjemnie, gdy czuje ciepło matki na całym ciele, a dotyk brodą do ciała matki wyzwala u niego odruch szerokiego otwarcia buzi. Pomocna jest też siła grawitacji, dzięki której dziecko głęboko uchwyci pierś. Pozycję tę można wykorzystywać nie tylko w czasie karmienia, ale również do bliskiego kontaktu, kangurowania dziecka, co może być pomocne w trudnych przypadkach (np. powrót do piersi).
Leżąca – na boku (side – lying position)
Zarówno mama, jak i dziecko leżą na boku, są zwróceni do siebie twarzami. Główka dziecka, przynajmniej w początkowym okresie powinna leżeć na ramieniu matki, a przedramieniem obejmuje się plecy dziecka. Dziecko ma głowę na wysokości piersi, z łatwym dostępem do niej. Można wykorzystać poduszki do utrzymania pozycji dziecka (poduszka podtrzymuje jego plecy), dla wygody matki (poduszki pod głową i między nogami, przy czym górna noga powinna być zgięta w kolanie). Leżąc na boku matka powinna unikać podpierania się na łokciu oraz uciskania swoim ciałem ręki, ponieważ stały, częsty ucisk może doprowadzić do powstania zespołu cieśni nadgarstka, czy tzw. łokcia tenisisty. W miarę nabierania doświadczenia dzieci w czasie karmienia zazwyczaj leżą bezpośrednio na podłożu, szczególnie w porze nocnej, aby ich za bardzo nie rozbudzać.
Dla kogo? Prawdopodobnie najczęściej stosowana pozycja bezpośrednio po porodzie. Pozycja jest przydatna szczególnie w porze drzemki, w porze nocnej lub gdy mama ma problemy z siedzeniem, czy choroby kręgosłupa.
Półleżąca, z użyciem poduszek (reclining position)
Można zastosować ją już w szpitalu, wykorzystując szpitalne łóżko z regulowanym stelażem, ułatwiającym uzyskanie komfortowej pozycji. W warunkach domowych niezbędne będzie wykorzystanie większej ilości poduszek stanowiących podparcie dla głowy, pleców, rąk, nóg oraz do podtrzymania dziecka w czasie karmienia. Należy utrzymać swoje plecy i biodra w linii prostej.
Dla kogo? Pozycja ta prawdopodobnie jest wygodniejsza dla matki i łatwiejsza do karmienia po cesarskim cięciu lub trudnym porodzie drogami natury, jak również w przypadku dolegliwości bólowych kręgosłupa. Dla matek, które lubią karmić na leżąco, w łóżku w ciągu dnia lub w nocy.
Leżąca na wznak (po cięciu cesarskim)
Po znieczuleniu przewodowym zastosowanym w czasie cięcia cesarskiego matka musi leżeć nieruchomo na wznak przez czas określony przez lekarza. W takiej sytuacji nie jest w stanie samodzielnie nakarmić dziecka. Niezbędna jest pomoc osoby drugiej w przystawieniu noworodka do piersi. Można prosić o nią położną lub członka rodziny. Dziecko trzeba tak ułożyć, aby miało łatwy dostęp do brodawki i leżało w pozycji brzuszek do brzucha matki (z pominięciem blizny po CC). W tej pozycji najistotniejsze jest to, aby dziecko miało łatwy dostęp do piersi. Matce można podłożyć pod ramię, którym podtrzymuje dziecko poduszkę lub zrolowany koc.
Dla kogo? Po porodzie przez cięcie cesarskie.
Siedzące (side – sitting position)
Niektóre matki uznają, że karmienie w pozycjach siedzących lub leżącej na boku jest wyczerpujące i brakuje siły grawitacji, która w pozycjach leżących kontaktowych pomiędzy matką a dzieckiem – sprzyja karmieniu.
Matka powinna zapewnić sobie komfort siedzenia. Dobrze jest zadbać o podparcie dla pleców, nóg i rąk. Czasami pomocne są oparcia lub podłokietniki foteli lub sof. Jeśli nie można uzyskać wygodnej pozycji, wówczas dobrze jest wspomóc się poduszkami lub zrolowanym kocem.
Klasyczna, kolebka (cradle position)
Dziecko kładzie się na ramieniu przy piersi, z której ma odbyć się karmienie. Główka dziecka leży w zgięciu łokcia, ciało dziecka skierowane jest brzuszkiem do brzucha matki, w linii prostej głowa – kręgosłup (ucho-ramię-biodro dziecka). Usta dziecka powinny znajdować się na wysokości brodawki tak, aby z łatwością mogło przyssać się do piersi.
Dla kogo? Pozycja do karmienia noworodków donoszonych, nie wszystkie matki radzą sobie z karmieniem w ten sposób.
Krzyżowa, zmodyfikowana klasyczna (modified cradle position, cross position)
Różni się od pozycji klasycznej tym, że karmi się dziecko z przeciwległej piersi do ręki, która je podtrzymuje. Dłonią delikatnie przytrzymuje się główkę, w ten sposób, aby kciuk był za uchem, a pozostałe palce za drugim uchem dziecka. Należy unikać trzymania dziecka za sam kark, szczególnie jeśli ma odruch odchylania się. Ramieniem podtrzymuje się plecy dziecka.
Dla kogo? Pozycję tę można wykorzystywać do karmienia wcześniaków, dzieci słabo ssących lub z obniżonym napięciem mięśniowym. Pomocna jest również do nauki karmienia w pierwszych dniach, ponieważ w łatwy sposób można naprowadzić noworodka w kierunku brodawki.
Futbolowa, spod pachy (clutch / football position)
Dziecko układa się blisko siebie, brzuszkiem do boku matki, pod pachą znajdującą się przy piersi, z której będzie odbywało się karmienie. Ręką podtrzymuje się plecy i główkę dziecka. Dziecko należy ułożyć wysoko w taki sposób, aby matka nie musiała nachylać się do niego. Nóżki dziecka muszą być podparte, aby nie wisiały w powietrzu, przy czym należy pamiętać, by stopy nie trafiały na opór (np. oparcie fotela), ponieważ naturalnym odruchem będzie odpychanie się dziecka od napotkanej powierzchni, co uniemożliwi karmienie. Pierś podaje się układając dłoń w kształt litery “C”.
Dla kogo? Pozycja ta jest polecana w przypadku niespokojnych dzieci, które odchylają się i wyginają w czasie karmienia, wypuszczają często pierś. Zalecana jest również do karmienia małych dzieci i słabych (wcześniaków), ponieważ jest to pozycja aktywizująca. Stosowana jest bardzo często przez mamy wieloraczków, ponieważ ułatwia równoczesne karmienie dwójki dzieci. Pomaga również w karmieniu matkom o dużym biuście, posiadających tzw. trudne brodawki lub po cesarskim cięciu. Pozycja ta jest też pomocna w przypadku dużego wypływu mleka, ponieważ niemowlę może kontrolować przepływ mleka.
Sytuacyjne
Dowolne: karmienie ze stołu, blatu, w wannie, na stojąco, “akrobatyczna” – dziecko od strony ramienia, głowy, itd.
Nie są to ustalone, powszechnie stosowane pozycje, a takie, które przychodzą do głowy matkom w razie napotkania problemów np. z miejscem karmienia, rozkojarzeniem dziecka, czy niedyspozycją piersi (zastój).
Karmienie ze stołu, blatu
Zasługuje na wspomnienie o możliwości karmienia z blatu stołu. Sposób ten można wykorzystać, jeśli mama posiada duży biust i nie potrafi sobie poradzić w pierwszych dniach z przystawieniem dziecka. Pierś ogranicza widoczność lub sprawia trudności z uchwyceniem jej, albo przebywając np. w przychodni matka ma problem z trzymaniem noworodka bez pomocy poduszki. W takiej pozycji wystarczy położyć na blacie kocyk, podkład i ułożyć na nim dziecko na boku, równolegle do brzegu stołu i matki, z buzią skierowaną do piersi. Ważne jest, aby siedzisko było na odpowiedniej wysokości, by piersi znajdowały się na poziomie buzi dziecka. Matka nie może zginać się, wykrzywiać. Powinna siedzieć wygodnie.
“Akrobatyczna”
Pozycja dziecka lub matki – matka tak steruje ciałem dziecka lub swoim, aby ułatwić dziecku karmienie, wypływ pokarmu (wykorzystanie zjawiska grawitacji), czy uzyskać pożądany efekt. Na przykład w przypadku zastoju pokarmu, wiedząc, że dziecko ssąc pierś pracuje najbardziej od strony brody, przybiera się taką pozycję, aby ssanie przyczyniło się do pozbycia się problemu.
Karmienie w wannie
Karmienie w czasie kąpieli z dzieckiem – kąpiel wspólna z mamą czasami pomaga uspokoić, wyciszyć dziecko. Niekiedy w trudnych sytuacjach (np. skok rozwojowy, dziecko karmione butelką), gdy dziecko „odmawia” ssania piersi relaksująca kąpiel w ciepłej wodzie, przyciemnione światło i łatwy dostęp do piersi mogą zachęcić niemowlę do jej ssania.
Starsze niemowlęta potrafią przybierać różnorodne pozycje w czasie ssania piersi i często jest to związane z ich rozwojem oraz zdobytymi nowymi umiejętnościami.
Trzeba pamiętać, aby w czasie karmienia zawsze zachować środki ostrożności i zapewnić dziecku bezpieczeństwo.
Proponujemy obejrzenie wybranych filmów z bazy YouTube, które przedstawiają pozycje do karmienia piersią.
Konsultacja: Katarzyna Franke, Certyfikowany Doradca Laktacyjny (CDL), Piekary Śląskie, Bytom.
Źródła:
- “Poradnik karmiącej matki”, Kathleen Huggins.
- “Karmienie piersią”, podręcznik pod red. Magdaleny Nehring – Gugulskiej i Moniki Żukowskiej – Rubik.
- Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji „Mlekiem Mamy”.
🎧 Jeśli wolisz słuchać niż czytać podcast na ten temat znajdziesz tu.
📌 Podcasty dostępne są również na: Spotify, Google Podcasts i Apple Podcasty.
