Odstawienie z powodu choroby dziecka
Odstawienie dziecka z powodu choroby wydaje się argumentem niepodważalnym. I prawdopodobnie należy do tych najczęściej spotykanych. Powód, z którym nie powinno się dyskutować, bo przecież to lekarz kazał zakończyć karmienie piersią, albo zabronił podać mleko matki dziecku. Czy jednak takie decyzje mają poparcie naukowe?
Żółtaczka
Niestety w niektórych szpitalach nadal praktykuje się zakazywanie karmienia piersią i przymusowe podawanie mleka modyfikowanego, a nawet zabieranie dziecka na fototerapię do oddziału noworodkowego w przypadku stwierdzenia u noworodka żółtaczki. Rodzi to liczne komplikacje dla mamy karmiącej i grozi osłabieniem laktacji.
Żółtaczka noworodka jest fizjologią. Pojawia się w 2-3 dobie po porodzie, jej szczyt przypada na 4-5 dobę. Później bobas zaczyna „odżółkać”.
Innym typem żółtaczki jest żółtaczka późna, która zaczyna się w 4-5 dobie, a jej szczyt przypada na 10-14 dobę. Dziecko może być lekko żółte nawet 3 miesiące. Jej przyczyna nie jest znana, choć wiąże się ją z jakimś czynnikiem pochodzącym z mleka kobiecego. Jeśli poziom bilirubiny jest zbyt wysoki leczniczo stosuje się fototerapię.
W obu typach żółtaczek, jak również w większości żółtaczek patologicznych, karmienie dziecka piersią lub odciąganym mlekiem jest wręcz wskazane. Również w czasie fototerapii. Takie postępowanie jest rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Neonatologiczne i obowiązuje wszystkie szpitale i lekarzy.
Badania pokazały, że karmienie piersią wpływa wspomagająco na zdrowie dziecka. Żółtaczka szybciej ustępuje przy częstym karmieniu (8-12 razy/dobę). Jeśli dziecko ssie nieefektywnie, trzeba podawać mu odciągane mleko. Siara wpływa na układ pokarmowy przeczyszczająco i dzięki niej szybciej wydalana jest smółka, a organizm noworodka oczyszcza się szybciej pozbywając się bilirubiny.
Pobyt dziecka z matką na jednej sali sprzyja utrzymaniu laktacji i karmieniu piersią, dlatego należy dążyć do tego, aby w przypadku fototerapii odbywała się ona bez separacji dziecka od matki. Pamiętaj, że #maszprawo karmić swoje dziecko piersią / odciągniętym mlekiem w czasie, gdy ma żółtaczkę. [#karmienieniewyklucza, 2021, CNoL] Więcej na temat żółtaczki przeczytasz tu i tu.
Atopowe (AZS) lub łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS)
Atopowe zapalenie skóry jest częstą przypadłością u niemowląt, “diagnozowaną” na forach internetowych przez matki. Diagnozę taką również stawiają pediatrzy. Warto jednak skonsultować się ze specjalistą, bo okazać się może, że dziecko ma jednak łojotokowe zapalenie skóry. Atopia i łojotok mają zupełnie różne podłoża i wymagają innego leczenia. O ile AZS jest chorobą przewlekłą, uwarunkowaną genetycznie, to ŁZS jest “stanem przejściowym, spowodowanym nasiloną czynnością gruczołów łojowych symulowanych hormonami mamy działającymi dodatkowo w organizmie dziecka.” [1]
W przypadku ŁZS wystarczy zadbać o prawidłową pielęgnację skóry niemowlęcia, to w przypadku AZS trzeba znaleźć podłoże choroby. Jeśli na przykład jest nim alergia na białko mleka krowiego (BMK), to matka powinna wyeliminować je ze swojej diety. Uznaje się, że długofalowym skutkiem karmienia piersią jest obniżenie u dzieci ryzyka wystąpienia AZS. [2, 3]
Alergia
Czy wystąpienie alergii u dziecka jest wskazaniem do zakończenia karmienia piersią? To oczywiście zależy. Pamiętaj jednak, by nigdy nie robić tego na własną rękę. To, czy objawy występujące u Twojego dziecka są oznaką alergii, czy nie stwierdzi specjalista po wykonaniu szczegółowej diagnostyki.
Jest stosunkowo niewiele sytuacji, kiedy mama ze względów zdrowotnych powinna zakończyć karmienie dziecka swoim mlekiem. W momencie, kiedy wiesz, że dziecko nie będzie mogło spożywać wielu produktów, pamiętaj o bogatym składzie mleka kobiecego! Dzięki niemu twoje dziecko może cieszyć się dużo lepszym zdrowiem. Pamiętaj również, że wszelkiej maści wysypki nie są wskazaniem do zakończenia karmienia dziecka swoim pokarmem. Podawanie preparatów zastępujących mleko kobiece przed wykonaniem niezbędnych badań nie rozwiąże problemów twojego dziecka. Więcej o karmieniu piersią i alergii przeczytasz w tym artykule.
Nietolerancja/alergia na BMK
Alergia na białko mleka krowiego (ABMK) lub nietolerancja BMK to kolejny dość powszechny powód odstawienia od piersi niemowląt w bardzo wczesnym okresie. Zastanawiające jest to, że nadal określenie ABMK jest używane zamiennie z nietolerancją laktozy, a zalecenia są często takie same. Takie porady są nie tylko na forach rodzicielskich, ale i w zaleceniach niektórych pediatrów. Niestety diagnozy stawiane są głównie na podstawie zmian skórnych występujących u dziecka. Otóż nietolerancja BMK i laktozy, to są dwa różne stany. Białko mleka krowiego nie występuje w mleku matki, a w produktach pochodzących od krowiego mleka. Znajduje się zatem w mleku, serach, jogurtach, maślance. Obecnie w przypadku diagnozy/podejrzenia ABMK eksperci zalecają, aby matka karmiła niemowlę piersią/odciągniętym mlekiem stosując dietę bezmleczną na czas karmienia. Powinna unikać wszystkich produktów mlecznych oraz zawierających białka mleka (laktoalbuminę, laktoglobulinę i kazeinę), a także sprawdzać, czy w produktach są ukryte białka mleka krowiego, np. w wędlinie, pieczywie czy w mięsie.
Nietolerancja, to nadwrażliwość niealergiczna (nieimmunologiczna odpowiedź organizmu na spożycie żywności ) i mogą wystąpić u dziecka tylko niekorzystne reakcje organizmu (np. biegunka). Natomiast alergia pokarmowa jest nadwrażliwością alergiczną całego organizmu na białka mleka krowiego związana z nieodpowiednią reakcją układu immunologicznego. Mogą wystąpić takie objawy jak: zmiany skórne, biegunki i wymioty, krew w stolcu, brak/słabe przyrosty, czasami zaparcia. Im dziecko jest młodsze, tym większe jest ryzyko alergii. Dlatego ważne jest przestrzeganie diety eliminacyjnej przez mamę karmiącą niemowlę oraz uzupełnianie składników odżywczych (mikroelementy jak wapń i witaminy, np. D) z innych źródeł. [4]
Nietolerancja laktozy
Jednym ze stanów przejściowych występującym we wczesno niemowlęcym okresie życia dziecka jest nietolerancja laktozy. Nietolerancja wynika przede wszystkim z niedostosowania aktywności laktazy (enzymu powstającego na szczytach enterocytów) do ilości laktozy obecnej w pokarmie spożywanym przez dziecko. Przy czym mechanizm tej postaci nietolerancji pokarmowej jest niealergiczny. Objawem nietolerancji laktozy są luźne, strzelające, pieniste stolce.
Do wtórnej przejściowej nietolerancji laktozy może dojść po ciężkiej infekcji pokarmowej lub w przebiegu ciężkiej alergii na BMK. Zalecenia dotyczące leczenia różnią się w zależności od przyczyny i objawów nietolerancji. Czasami wystarczy zmiana sposobu karmienia piersią, podanie preparatu ułatwiającego trawienie laktozy. wprowadzenie u matki karmiącej diety bezmlecznej lub hydrolizat o znacznym stopniu hydrolizy białka, mieszankę elementarną (preparat mlekozastępczy nie zawierający praktycznie żadnych śladów białka mleka krowiego). “Jednak według World Allergy Organization (WAO), nawet u takich dzieci po ustąpieniu ostrych objawów i wyrównaniu niedoborów zaleca się mieszankę mleczną z dodatkiem laktozy, ponieważ stanowi ona ważne źródło energii, ma właściwości prebiotyczne i jest niezbędna w procesie wchłaniania wapnia.” [5]
Choroby metaboliczne
Metabolizm to wszystkie reakcje chemiczne zachodzące w organizmie, które pozwalają na rozkład składników pokarmowych lub budowę składowych części naszego ciała. Choroby metaboliczne znane są również jako choroby zależne od diety. Jedną z takich chorób jest cukrzyca, która nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią. Karmienie i leczenie dziecka musi przebiegać zgodnie z zaleceniami lekarza. Noworodek może potrzebować większej ilości mleka, dlatego niektóre mamy, spodziewające się dziecka z obciążeniem genetycznym, odciągają mleko już przed porodem.
Do wrodzonych wad metabolicznych zalicza się między innymi: galaktozemię, wrodzoną nietolerancję laktozy, fenyloketonurię, chorobę syropu klonowego. Choroby te są bardzo rzadkie, jednak niektóre z nich są przeciwwskazaniem do karmienia piersią. Karmienie noworodka chorego na galaktozemię lub wrodzoną nietolerancję laktozy mlekiem matki może doprowadzić nawet do zgonu. Dlatego chore dzieci od początku powinny być karmione specjalnym preparatem niezawierającym cukru mlecznego (laktozy).
Natomiast w przypadku fenyloketonurii (brak zdolności do przetwarzania niektórych białek zawierających aminokwas fenyloalaninę) dziecko należy karmić wyłącznie piersią do czasu ustalenia rozpoznania i wprowadzenia diety z ograniczeniem fenyloalaniny. Po potwierdzeniu choroby można kontynuować karmienie mlekiem mamy oraz leczniczym preparatem (bez fenyloalaniny) pod kontrolą poradni specjalistycznej. [6]
Choroby genetyczne
Choroby genetyczne raczej nie są przeciwwskazaniem do karmienia piersią. Wpływ na powodzenie karmienia mogą mieć wady ograniczające umiejętność ssania piersi, aktywność niemowlęcia (np. wada serca, choroby neurologiczne, rozszczep podniebienia, zespół Downa) lub inna poważna choroba uniemożliwiająca karmienie piersią. Jeśli karmienie piersią nie jest możliwe z pomocą doradczyni laktacyjnej (CDL/IBCLC) można dziecko karmić piersią inaczej (wyłącznie odciągniętym mlekiem) do momentu ustania przyczyny.
Rotawirus
Rotawirus jest najczęściej występującym zakażeniem u niemowląt powyżej 6 miesiąca życia i u dzieci do lat 5. Te karmione wyłącznie piersią są chronione przed wirusem, jednak również mogą zachorować. Warto wiedzieć, że ryzyko zakażenia rośnie wraz z rozszerzaniem diety, a jego objawami są silne biegunki, wymioty i gorączka. Najpoważniejszymi konsekwencjami są zaburzenia elektrolitowe, odwodnienie, a przy gwałtownym i silnym przebiegu choroby może dojść nawet do zgonu niemowlęcia. Dlatego tak ważne jest, aby dziecko było karmione piersią na żądanie.
Co prawda może się zdarzyć, że niemowlę odmawia ssania piersi, ale nie będzie to oznaczać samoodstawienia. W takiej sytuacji należy proponować dziecku pierś, albo podawać odciągnięte mleko w małych ilościach. Można również podać dziecku wodę. Ważne jest aby obserwować dziecko, aby nie doszło do odwodnienia. W razie wątpliwości oczywiście należy udać się do najbliższego szpitala. Bywa, że pediatra zaleci odstawienie i podanie substytutu mleka mamy, ale takie postępowanie nie ma uzasadnienia. Mleko mamy jest lekkostrawne i ma działanie terapeutyczne dla układu pokarmowego małego dziecka.
Pamiętaj, że rotawirus u mamy karmiącej również nie jest wskazaniem do odstawienia od piersi.
Urazy
Urazy okołoporodowe (np. złamany obojczyk), niedorozwój stawów biodrowych tzw. dysplazja, zwichnięcie stawu biodrowego mogą wymagać zabiegu operacyjnego, albo unieruchomienia kończyn dziecka. Karmienie dziecka z kończynami w gipsie może być trudne, ale nie niemożliwe. Jeśli matka ma problem z przystawieniem dziecka do piersi, to może wówczas karmić je odciągniętym mlekiem do czasu usunięcia przeszkody.
Istnieje niewiele chorób, które są bezwzględnym przeciwwskazaniem do karmienia piersią. Niektóre stany mogą utrudniać karmienie bezpośrednio z piersi, ale wówczas drugim wyborem powinno być odciągnięte mleko matki. Każda matka ma prawo do podjęcia decyzji o sposobie karmienia dziecka, jednak idealnie jest, jeśli decyzja ta jest świadoma, oparta na rzetelnej informacji lekarza opiekującego się dzieckiem.
W tym artykule przeczytasz o odstawieniu dziecka z powodu choroby matki.
Źródła:
- “Atopia czy łojotok?”, Centrum Medyczne Żelazna
- “Dieta matki karmiącej dziecko z AZS”, mp.pl
- “Dlaczego akurat piersią?”, Nehring-Gugulska Magdalena, Stelmaszuk Patrycja, CNoL.
- “Jaką dietę powinna stosować matka karmiąca piersią dziecko z alergią na białka mleka krowiego? Jakie produkty zalecać? Czy powinna przyjmować wapń?”, mp.pl
- “Jakie są objawy nietolerancji laktozy u niemowląt? Jak postępować z niemowlęciem, u którego podejrzewa się nietolerancję laktozy?”, mp.pl.
- Obrazek wyróżniający: zdjęcie z canva.com.
