Kategorie Ryzyka Laktacyjnego – charakterystyka

Leki przyjmowane przez mamę w okresie laktacji mogą przenikać do mleka mamy i oddziaływać na dziecko. Interpretacja właściwości leków, czynników i parametrów, wpływających na przenikanie leku do mleka mamy wraz z określeniem i oceną potencjalnego i ewentualnego wpływu leku na organizm karmionego piersią dziecka jest bardzo trudna dla lekarzy i farmaceutów, nie mówiąc już o zagubionej, zdenerwowanej i zestresowanej mamie. Co więcej, ilość publikacji i doniesień naukowych, dotyczących leków, ich mechanizmów działania, potencjalnych skutków ubocznych i działań niepożądanych, a także ewentualnego ich wpływu na proces laktacji i ich oddziaływania na zdrowie dziecka karmionego mlekiem kobiecym jest tak duża, że nie sposób szybko się w tym odnaleźć i zorientować. Jest to pracochłonne, czasochłonne i czasem bardzo skomplikowane.

Dlatego też opracowano różne zestawienia leków, które w sposób łatwy i przejrzysty wskazują na bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji (nie mylić z kategoriami ryzyka stosowania leków w czasie ciąży wg FDA). Takie zestawienia ułatwiają pracę i życie lekarzom i farmaceutom. Do najbardziej znanych i powszechnie stosowanych należą Kategorie Ryzyka Laktacyjnego według Prof. Hale’a (Hale’s Lactation Risk Categories).

Kategorie Ryzyka Laktacyjnego wg Prof. Hale’a klasyfikują substancje lecznicze do pięciu grup oznaczonych symbolami L1, L2, L3, L4, L5:

Kategoria L1

Substancje lecznicze najbezpieczniejsze w czasie laktacji – zgodne z karmieniem piersią.

Do kategorii L1 zaliczane są:

• Substancje lecznicze, które były przyjmowane podczas laktacji przez dużą liczbę matek i nie zaobserwowano żadnego negatywnego ich wpływu na karmione piersią dzieci.
• Substancje lecznicze, dla których przeprowadzono badania kontrolowane wśród matek karmiących piersią, i dla których te badania wykazały brak ryzyka wpływu na zdrowie dziecka ani odległego działania szkodliwego.
• Substancje lecznicze, niedostępne drogą doustną dla dziecka.

Kategoria L2

Substancje lecznicze bezpieczne w czasie laktacji – prawdopodobnie zgodne z karmieniem piersią.

Do kategorii L2 zaliczane są:

• Substancje lecznicze, które były stosowane u ograniczonej liczby matek i które na wykazały zwiększonego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych u karmionych piersią dzieci
• Substancje lecznicze, dla których istnienie ryzyka szkodliwego wpływu na karmione piersią dziecko jest mało prawdopodobne.

Kategoria L3

Substancje lecznicze prawdopodobnie bezpieczne w czasie laktacji – prawdopodobnie zgodne z karmieniem piersią.

Do kategorii L3 zaliczane są:

• Substancje lecznicze, dla których nie istnieją kontrolowane badania na grupie kobiet karmiących piersią, ale ryzyko niepożądanego działania leku u karmionego piersią dziecka jest możliwe.
• Substancje lecznicze, dla których badania wykazały tylko minimalny niezagrażający efekt niepożądany.
• Nowe substancje lecznicze, które nie mają przeprowadzonych odpowiednich badań.

Kategoria L4

Substancje lecznicze potencjalnie niebezpieczne w czasie laktacji.

Do kategorii L4 zaliczane są substancje lecznicze, dla których istnieją dowody szkodliwego wpływu na karmione dziecko albo niekorzystnego wpływu na proces laktacji, jednak, korzyści z ich zastosowania u matek karmiących mogą być akceptowane mimo ryzyka dla dziecka.

Uwaga!!!

Leki należące do tej grupy mogą być stosowane, jeżeli lek jest niezbędny dla ratowania życia matki i/lub inny, bezpieczniejszy lek nie może być stosowany lub jest nieskuteczny.

Kategoria L5

Substancje lecznicze niebezpieczne w czasie laktacji.

Do kategorii L5 zaliczane są:

• Substancje lecznicze, dla których badania na grupie matek karmiących piersią wykazały istotne i udokumentowane ryzyko niekorzystnego, szkodliwego wpływu na zdrowie dziecka karmionego piersią.
• Substancje lecznicze szkodliwe dla dziecka.

Ryzyko dla dziecka, wynikające ze stosowania przez matkę leków z kategorii L5 w okresie laktacji przewyższa każdą możliwą korzyść z karmienia, dlatego też leki z kategorii L5 są przeciwwskazane w okresie laktacji.

Przykłady leków zaliczających się do poszczególnych kategorii znajdziecie tu.

Dr n. farm. Magdalena Stolarczyk

Bibliografia: Medications and Mothers’ Milk, Hilrary E. Rowe, Hale Publishing, 2014

Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.