Bolesne karmienie piersią
Bardzo często spotykamy się z opiniami, że karmienie piersią boli oraz powoduje uszkodzenia brodawek (pęcherze, pęknięcia, ranki). Opinia taka krążąca wśród kobiet powoduje, że u wielu przyszłych matek występuje lęk i niechęć do karmienia piersią. Postaramy się przybliżyć Wam najczęściej spotykane przyczyny uszkodzeń i bolesności brodawek w czasie karmienia piersią.
Doświadczając po porodzie pierwszego kontaktu z dzieckiem zakończonym karmieniem prawdopodobnie będziecie w euforii, pod wpływem mieszanki hormonów i możecie czuć tylko radość. Wraz z aktywnością noworodka wzrasta liczba karmień i nie zawsze są one łatwe, można odczuwać ból. Bolesność fizjologiczna brodawek jest stanem naturalnym i doznaje jej większość matek zaczynających przygodę z karmieniem. Zazwyczaj powoli mija ona sama. Jeśli występują problemy z karmieniem, niezbędna jest pomoc specjalisty laktacyjnego (CDL, IBCLC), który sprawdzi technikę karmienia i mechanizm ssania piersi. Przy pomocy doradczyni karmienie może stać się łatwiejsze…
Kiedy karmienie nadal sprawia ból
Czasami matka, gdy karmi bez obecnej u boku doradczyni laktacyjnej, jest spięta, niepewna… i znowu źle przystawia. Należy wówczas sprawdzić, czy dziąsła dziecka nie zaciskają się na brodawce, zamiast na otoczce piersi. Jeśli tak jest, należy się zastanowić, dlaczego tak się dzieje i starać się skorygować technikę karmienia. Błędy w technice karmienia należy jak najszybciej wyeliminować, aby nie stały się nawykiem. Wówczas korekta będzie trudniejsza. Poza tym, zła technika karmienia może powodować nieefektywne ssanie, co skutkuje zbyt małymi przyrostami dziecka.
Urazy powstają zazwyczaj w czasie zasysania pokarmu (jeżeli wypływa zbyt mała ilość pokarmu z brodawki, to działa na nią dużą siła ssąca) i z powodu zaciskania szczęki i żuchwy w fazie połykania mleka.
Kiedy występują rany i bolesność w czasie karmienia można spróbować odciągać pokarm, aby piersi odpoczęły w ciągu kilku godzin, dni i karmić w tym czasie niemowlę łyżeczką lub kubeczkiem. Trzeba pamiętać, że uszkodzenia naskórka, powstałe rany, jeśli nie zostaną wyleczone, mogą być przyczyną poważnych problemów.
Jeżeli okaże się, że pomimo prawidłowego przystawienia karmienie nadal sprawia ból, a dziecko nie miało wcześniej badanej jamy ustnej, wówczas lekarz (neurologopeda, logopeda) lub certyfikowany doradca laktacyjny powinien zbadać ją, aby wykluczyć wady anatomiczne.
Najczęściej spotykaną wadą w obrębie jamy ustnej jest zbyt krótkie wędzidełko. Niekiedy może się okazać, że z powodu stwierdzonych wad (np. rozszczep podniebienia) karmienie bezpośrednio z piersi może być niemożliwe, dopóki nie zostanie usunięta przyczyna. Wówczas dobrym wyjściem może się okazać karmienie dziecka odciągniętym mlekiem w sposób alternatywny, ewentualnie butelką. Trzeba jednak pamiętać o tym, że karmienie butelką nie jest zalecane w początkowym okresie laktacji, ponieważ może doprowadzić do niechęci ssania piersi. Czasowe odstawienie dziecka od piersi jest rozwiązaniem ostatecznym, w przypadku poważnych wad oraz bardzo rozległych, trudnych do wygojenia ran.
Dodatkowo na początku karmienia pojawia się delikatny ból lub uczucie kłucia w piersiach, związane z wypływem pokarmu (hiperaktywny wypływ mleka), co powoduje u wielu matek dyskomfort. Głęboki, kłujący ból może się pojawić również bezpośrednio po karmieniu i prawdopodobnie świadczy on o nagłym napływie pokarmu do piersi (ustępuje w miarę stabilizowania się laktacji). Podobne odczucie bólowe może pojawić się, jeśli zatkane są pory brodawki sutkowej.
Częste powody nagłego bólu i/lub uszkodzeń piersi to ich choroby
Zastój pokarmu
Zastój kojarzony jest zazwyczaj z początkowym okresem laktacji. Jednak w okresie późniejszym spotykany jest dosyć często. Dochodzi do niego, gdy zostanie pominięte karmienie, dziecko zaczyna spać dłużej w nocy. Zastoje, obrzęki piersi są dość częstą dolegliwością mam karmiących wyłącznie odciągniętym pokarmem.
Zapalenie piersi
Podobno zapalenie pojawia się najczęściej w okresie zimowym, w ciągu pierwszych trzech miesięcy po porodzie. Zapalenie piersi bardzo często mylone jest z grypą, ponieważ ma podobne do niej objawy. Infekcja wynika wielokrotnie ze złego postępowania laktacyjnego (brak leczenia np. uszkodzeń, nieopróżnianie piersi) lub źle dopasowanego biustonoszu, stresu, przemęczenia, noszenia przemoczonych wkładek laktacyjnych. Więcej o zapaleniu przeczytacie tu.
Zatkane kanaliki mleczne
Zator (grudka) w piersi o różnych rozmiarach, spowodowana zatkaniem wylotu kanalika. Problem ten spotyka najczęściej kobiety o obfitej laktacji, np. mamy karmiące więcej niż jedno dziecko. Powodem może być też źle dopasowany biustonosz czy nosidełko do noszenia dzieci. Do zatkania kanalików również dochodzi częściej w okresie zimowym. Być może powodem jest odwodnienie kobiet lub przemęczenie.
Ropień piersi
Przyczyną ropnia jest zazwyczaj niekarmienie dziecka w czasie zapalenia piersi, przedłużające się objawy zapalenia piersi lub zbyt późne podjęcie leczenia.
Zakażenia bakteryjne brodawek
Jeżeli brodawki nadal bolą, pomimo właściwej techniki karmienia, a rany nie goją się, krwawią lub pojawia się wydzielina ropna, wówczas powodem może być zakażenie przewodów mlecznych (poprzez uszkodzony naskórek zakażenie może dostać się do wewnątrz piersi). W takiej sytuacji niezbędna jest wizyta u lekarza, doradcy laktacyjnego i podjęcie leczenia. Jeśli brodawki są uszkodzone i smarowane maścią dobrze jest wytrzeć pierś przed karmieniem, aby usta dziecka nie ślizgały się po niej.
Grzybica piersi
Grzybica może wystąpić np. po antybiotykoterapii, a w ustach dziecka niekiedy pojawiają się w tym samym czasie pleśniawki. Na otoczce i brodawce może nie być żadnych zmian lub naskórek czerwienieje, staje się błyszczący, łuszczy się. W piersi odczuwalny jest promieniujący, piekący, kłujący ból, a w czasie karmienia lub pomiędzy karmieniami występuje swędzenie piersi. W takiej sytuacji również niezbędna jest wizyta u lekarza, doradcy laktacyjnego i podjęcie leczenia. Wielu autorów i lekarzy uważa, że grzybica jest nadrozpoznawana i podejmowane jest niewłaściwe leczenie.
Liszajec zakaźny
Liszajec jest bakteryjną chorobą skóry wieku dziecięcego, zlokalizowaną w okolicy ust. Matka karmiąca piersią może zarazić się nią poprzez kontakt. Chorobę tę obserwuje się jednak rzadko na kobiecych piersiach.
Wirus opryszczki pospolitej
Herpes simplex virus (HSV) – Wirus pojawia się najczęściej w okolicy ust w okresie przeziębienia, osłabienia organizmu, stresu. Rzadko jest spotykany na piersiach. Jednak w przypadku wystąpienia zmian należy podjąć leczenie dermatologiczne i zachować szczególną ostrożność.
Egzema (wyprysk kontaktowy)
Egzema to zmiany o charakterze wyprysku (pokrzywka, rumień, pęcherzyki, itd.) najczęściej pojawiające się na otoczce piersi. Ich przyczyną jest uszkodzenie bariery ochronnej skóry przez czynniki działające drażniąco lub uczulająco (ślina dziecka, kosmetyki, maści, leki podawane dziecku).
Atopowe (AZS) lub łojotokowe (ŁZS) zapalenie skóry
U osób chorujących zmiany występują na całym ciele, może towarzyszyć im świąd (przy AZS – silny). Wypryski ŁZS mogą występować w fałdach skórnych piersi (podsutkowych).
Łuszczyca
Zmiany chorobowe najczęściej występują na łokciach, kolanach, owłosionych częściach skóry, rzadko na piersiach.
Choroba Pageta brodawki sutkowej
Choroba ta dotyczy przede wszystkim kobiet po menopauzie. Jest to odmiana choroby nowotworowej, rozpoczynająca się w mlecznych przewodach wyprowadzających i stanowi 1-3% zachorowań na raka gruczołu piersiowego.
Jeśli karmienie boli…
Najczęstszą przyczyną odczuwania bólu w czasie karmienia piersią oraz uszkodzenia brodawek jest zła technika karmienia. Jednak żeby to stwierdzić albo znaleźć inny powód niezbędne jest przeprowadzenie przez doradcę laktacyjnego wywiadu z matką (czas, charakter, okoliczności bólu, lokalizacja, czynniki nasilające, choroby matki, objawy towarzyszące, itd.), zbadanie piersi matki i jamy ustnej dziecka oraz ocena mechanizmu ssania i techniki karmienia. Czasami występuje konieczność wykonania dodatkowych badań diagnostycznych. Dopiero wtedy odpowiedni specjalista jest w stanie postawić diagnozę i podjąć się leczenia uszkodzeń.
Konsultacja: Magdalena Słoma, CDL, Białystok.
Źródła:
- “Karmienie piersią”, William Sears, Martha Sears.
- “Karmienie piersią”, podręcznik pod red. Magdaleny Nehring – Gugulskiej i Moniki Żukowskiej – Rubik.
- “Poradnik karmiącej matki”, Kathleen Huggins.
- Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji „Mlekiem Mamy”.
