Alergia na zapachy

Słyszałyście o alergii na zapachy? Może nawet spotkałyście osobę, która twierdziła, że ma alergię na papierosy, perfumy, czy róże? Kicha, płacze, a z nosa leci katar, gdy tylko poczuje dany alergen zapachowy. Wydaje się to nieprawdopodobne.

O alergii

Alergia –  słowo to pochodzi z połączenia dwóch słów w języku greckim: allos – inny i ergos – reakcja. Potocznie nazywa się ją po prostu uczuleniem i jest nadmierną, nieprawidłową reakcją układu immunologicznego na występujące w środowisku obce dla organizmu substancje, nazywane alergenami. W normalnych warunkach układ powinien ignorować te substancje.

Uznaje się, że w krajach wysoko rozwiniętych u około 30% społeczeństwa występuje alergia i jest ona uwarunkowana genetycznie.

Ryzyko zachorowania u dziecka:

• występowanie chorób alergicznych u obojga rodziców (50-70%),
• jeśli choruje tylko jedno z rodziców lub rodzeństwo (20-40%).

Skąd się bierze katar?

Przyczyny nieżytu nosa, to chorobotwórcze drobnoustroje, wirusy, bakterie lub alergeny. Na alergiczny nieżyt nosa (katar sienny) choruje ponad 500 milionów ludzi na całym świecie. Najczęściej spotykane alergeny to: roztocza kurzu, pyłek roślin i pleśnie. Katar, łzawienie oczu występuje u niektórych osób również pod wpływem zapachów. Dzieje się tak, ponieważ perfumy, niektóre produkty spożywcze, kosmetyki, chemia domowa, a nawet leki zawierają w swoim składzie naturalne i sztuczne związki chemiczne o wyczuwalnym zapachu.

Za przyczynę zaostrzeń kataru (po wykluczeniu alergenów środowiskowych) uznaje się m.in.:

• zmiany temperatury,
• wyziewy z silników aut,
• dym tytoniowy,
• perfumy,
• przyprawy,
• alkohole,
• świeży druk,
• lakier do włosów,
• środki czyszczące.

Kontaktowe zapalenie skóry a zapachy

Kolejnym objawem alergii na substancje zapachowe może być alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. W USA opracowano mieszaninę perfumową (PM – perfume mixture), zwaną mieszaniną zapachową. Uważano, że substancje te należą do najczęstszych alergenów perfum. PM zawiera 8 alergizujących substancji:

• mech dębowy (dodatnie próby u 40% uczulonych na całą mieszaninę),
• aldehyd cynamonowy (u 27%),
• izoeugenol (u 24%),
• alkohol cynamonowy (u 21%),
• eugenol (u 13%),
• hydroksycytronellal (u 10%),
• geraniol (u 8%),
• aldehyd amylocynamonowy (u 2%).

Teza ta nie potwierdziła się, między innymi dlatego, że w następstwie odczynów krzyżowych związki te wykrywają nadwrażliwość także na aromaty o zbliżonej budowie chemicznej. Lista najczęściej spotykanych alergenów [klik].

Diagnostyka i zapobieganie alergii zapachowej

Zdaniem prof. dr. nauk med. Krzysztofa Buczyłko reakcja na alergeny zapachowe bywa natychmiastowa lub późna. Można zdiagnozować alergię poprzez przyklejenie plasterka z danym aromatem na 48 godzin. Odczyt następuje dopiero po kolejnych dwóch dobach, dlatego testy z krwi w przypadku alergii zapachowej mogą niczego nie wykazać.

Badania pokazują, że zapachowe produkty konsumpcyjne wiążą się z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi i społecznymi dla ogółu ludności, a zwłaszcza dla szczególnie narażonych osób, np. dotkniętych autyzmem.

Nadmierna wrażliwość na zapachy wywołująca reakcję alergiczną może utrudniać korzystanie z toalet publicznych, przebywanie w zakładach pracy, czy szpitalu, a nawet posprzątanie mieszkania. W celu zapobieżenia negatywnym skutkom zdrowotnym, a nawet społecznym, warto rozważyć ograniczenie produktów z substancjami zapachowymi w codziennym życiu.

Alergeny zapachowe a małe dziecko

W otoczeniu małego dziecka warto unikać niektórych zapachów. Najlepiej, by stosowane produkty takie jak: kosmetyki, proszek do prania, płyny, itd. zawierały prosty skład. Im mniej składników – tym lepiej. Unikajcie w ich składzie sztucznych, ale i naturalnych związków chemicznych o wyczuwalnym zapachu. Zwróćcie też uwagę na skład coraz bardziej popularnych zabawek zapachowych.

Przy okazji warto wspomnieć o alergicznym kontaktowym zapaleniu skóry występującym także u niemowląt. Mogą je wywołać również alergeny, jak na przykład barwniki, metal ciężki – nikiel. Nikiel występuje niekiedy w kolczykach, zatrzaskach w ubrankach, elementach produktów dla dzieci (np. barierka w wózku). W przypadku skłonności do alergii nawet niewielka ilość alergenu prawdopodobnie wywoła reakcję u dziecka. Raz uruchomiona alergia kontaktowa pozostaje niestety na całe życie.

Zapachy a laktacja

Spożywane przez matkę karmiącą naturalnie pokarmy zawierające substancje aromatyczne najprawdopodobniej zmienią zapach produkowanego przez nią mleka. Mocne przyprawy mogą także wpłynąć na jego smak. Wpływają na to uwalniające się do krwi olejki eteryczne.

Również używane kosmetyki zapachowe mogą wywołać u dziecka nie tylko reakcję alergiczną, ale spowodować odmowę ssania piersi. Powodem odmowy ssania piersi bywa nie tylko zapach, ale i obcy smak ciała matki (np. gorzki) zmieniony przez dany kosmetyk.

Przypominamy, że im dłużej dziecko jest karmione mlekiem mamy, tym niższe ryzyko alergii.

Przepisy dla alergika

W niektórych przyprawach, ziołach występują mocno zapachowe substancje. Małemu dziecku nie zawsze posmakuje intensywnie pachnąca potrawa. Istnieje też ryzyko wywołania reakcji alergicznej. Dlatego wprowadzając nowe produkty do diety dziecka starajcie się stosować przyprawy delikatne, o delikatnym aromacie. Jeśli jednak lubicie aromatyczną kuchnię – wprowadzajcie przyprawy stopniowo, obserwując dziecko.

Dla małego alergika (i całej rodziny) również można przygotować smaczne potrawy. W sieci znajdziecie sporo stron, blogów tematycznych prowadzonych przez specjalistów lub matki z doświadczeniem w gotowaniu dla chorego na alergię dziecka. Oto niektóre z nich:

• http://www.mamaalergikagotuje.pl/
• https://www.smakoterapia.pl/
• https://trocheinnacukiernia.home.blog/
• http://www.jadlonomia.com/
• http://veganama.pl/

Źródła:

1. “Co to jest alergia?”, Medycyna praktyczna dla pacjentów,  www.mp.pl
2. “Uczulające substancje zapachowe“, www.hipoalergiczni.pl
3. Magazyn dla alergików i nie tylko “Hipoalergiczni”, maj 2016, “Katar od różnych (także) różanych zapachów”, www.hipoalergiczni.pl
4. “Fragranced consumer products: effects on autistic adults in the United States, Australia, and United Kingdom”, www.ncbi.nlm.nih.gov
5. “Alergia kontaktowa”, Przegląd alergologiczny, prof. dr hab. med. Edward Rudzki, Klinika Dermatologiczna AM w Warszawie.
6. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.