Pozyskiwanie mleka od matki chorej na COVID-19 hospitalizowanej w izolacji od dziecka

Pozyskiwanie mleka od matki z podejrzeniem zakażenia SARS-CoV-2 lub chorej na COVID-19, która jest hospitalizowana w izolacji od dziecka wymaga zastosowania odpowiednich procedur i środków ostrożności. Oddziały położnicze i neonatologiczne różnią się od siebie. Z tego powodu w praktyce każda placówka będzie organizowała swój własny wariant ochrony przed zakażeniem. Będzie musiała wziąć pod uwagę zasoby sprzętowe i kadrowe. To, czy matka odciągnie swój pokarm dla dziecka będzie zależało również od jej stanu zdrowia.

Aktualne stanowisko Centrum Nauki o Laktacji (aktualizacja z dnia 21.01.2021 r. [KLIK]):

Czas pandemii płynie, coraz więcej wiemy, więc coraz mniej się boimy. Zmieniają się zalecenia światowe, zmieniają się też nasze…

Teraz nawet mama pełnoobjawowa może karmić dziecko z zachowaniem dodatkowej ochrony. Do separacji z dzieckiem może skłonić jedynie poważny stan mamy lub dziecka, wymagający leczenia szpitalnego.

Centrum Nauki o Laktacji, współpracujące z nim jednostki ochrony zdrowia, a także Fundacja Bank Mleka Kobiecego i Fundacja Mlekiem Mamy opracowały wytyczne dotyczące bezpiecznego pobierania pokarmu od chorej matki. Mogą one pomóc w opracowaniu procedur dla oddziałów położniczych i neonatologicznych.

Wymogi dotyczące sprzętu, które powinien zapewnić SZPITAL

Personel medyczny powinien zapoznać każdą pacjentkę z procedurą szpitalną postępowania ze sprzętem. Rekomenduje się, aby instrukcja na piśmie była dostępna na sali matki, aby w razie potrzeby miała ona do niej dostęp.

Laktator, którego używa chora matka musi spełniać warunki wyrobu medycznego. Zaleca się również stosowanie do niego końcówek jednorazowych, o ile jest to możliwe. W celu zapewnienia bezpieczeństwa personelu medycznego laktator powinien być przechowywany na sali izolacyjnej pacjentki i udostępniony do jej własnego użytku w czasie pobytu w szpitalu.

Jeśli szpital nie posiada laktatora szpitalnego, a może zapewnić warunki do dezynfekcji termicznej, to pacjentka może posiadać swój laktator przyniesiony z domu. Dodatkowo matka powinna zaopatrzyć się w pojemnik z pokrywką do przechowywania elementów laktatora.

Na sali izolacyjnej powinny być zapewnione środki do podwyższonej higieny osobistej (maseczki z filtrem, płyn do dezynfekcji, itd.).

Zabezpieczenie PERSONELU

Personel asystujący pacjentce w czasie odciągania, odbierający mleko i wykonujący inne czynności przy pacjentce musi stosować zestaw ochrony osobistej (PPE). Rodzaj i sposób użycia zestawów jest zgodny z procedurami obowiązującymi w danej placówce.

Odciąganie i przekazanie mleka dla dziecka (MATKA)

Pozyskiwanie mleka przez chorą matkę wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności, w tym higieny osobistej (ręce, piersi) oraz sprzętu ściągającego. Konieczne jest używanie czystej maseczki ochronnej z filtrem na czas obsługi laktatora i ściągania pokarmu. 

Pokarm należy ściągać według wskazówek personelu medycznego lub wypracowanego wcześniej własnego harmonogramu.

Personel szpitalny ustali sposób postępowania ze ściągniętym mlekiem oraz opisywania, przechowywania i przekazywania butelek do zbierania mleka. Personel odbierze mleko przy okazji wykonywania innych czynności na sali matki. Mleko można przechowywać w temperaturze pokojowej nawet do 6h.

Higiena laktatora (MATKA)

Zaleca się, aby chora matka używała końcówek jednorazowych, a po wykorzystaniu – wyrzucała je do pojemnika na odpady do utylizacji. 

Matka może używać własnego laktatora na terenie szpitala, jednak musi zwracać szczególną uwagę na jego higienę. Końcówki, które miały kontakt z mlekiem / piersią należy myć bezpośrednio po użyciu, natomiast dezynfekować bezpośrednio przed kolejnym użyciem – według zaleceń producenta (opcja). Elementy laktatora matka powinna przechowywać w czystym, dużym, zamykanym pojemniku lub torebce używanej do dezynfekcji – podpisanymi imieniem i nazwiskiem.

Odbiór mleka od matki, przekazanie do oddziału noworodkowego i przygotowanie do podania dziecku (PERSONEL)

W każdym szpitalu sposób odbioru mleka, przekazanie go do oddziału noworodkowego i przygotowanie do podania dziecku będzie zależny od warunków, możliwości organizacyjnych i kadrowych.

W każdej sytuacji personel medyczny musi mieć na uwadze bezpieczeństwo własne, innych osób oraz dzieci. Dlatego bezwzględnie należy pamiętać o podwyższonej higienie osobistej oraz procedurach obowiązujących przy kontakcie z osobą ze stwierdzoną chorobą zakaźną. 

Jakie mleko podać dziecku?

Zaleca się, aby podawać dziecku świeże mleko używając czystego sprzętu do karmienia. W przypadku jeśli zabraknie mleka świeżego można podać dziecku mleko przechowywane w lodówce, jednak nie dłużej niż 24 godziny od czasu ściągnięcia go. Mleko, które nie zostało ściągnięte, przekazane i przelane z zachowaniem podwyższonych zasad bezpieczeństwa nie nadaje się do podania dziecku.

W sytuacji, kiedy zabraknie świeżego mleka matki dla dziecka, jego alternatywą jest w kolejności:

1. wcześniej odciągnięte mleko przez matkę przechowywane w lodówce,
2. mleko z banku mleka kobiecego, jeśli jest nadwyżka,
3. preparat do żywienia niemowląt odpowiedni dla wieku.

WYTYCZNE DLA PERSONELU MEDYCZNEGO

1. Pozyskiwanie mleka od matki z podejrzeniem zakażenia SARS-CoV-2 lub chorej na COVID-19 hospitalizowanej w izolacji od dziecka – wytyczne. [KLIK]
2. Karmienie piersią i mlekiem kobiecym w okresie pandemii SARS CoV-2 z dnia 7.05.2020 (stan epidemii) – algorytm. [KLIK]
3. Zasady izolacji matka-dziecko-inni w okresie pandemii COVID-19, CNoL, dn. 25.04.2020. [KLIK] Aktualizacja z dnia 21.01.2021 r. [KLIK]
4. Pozyskiwanie mleka od matki z podejrzeniem zakażenia SARS CoV-2 lub chorej na COVID-19 hospitalizowanej w izolacji od dziecka. Medycyna Praktyczna, Pediatria, 06.06.2020. [KLIK]
5. Karmienie piersią w dobie pandemii COVID-19 – zwiększona higiena i ochrona. Wytyczne dla personelu medycznego. Medycyna Praktyczna, Pediatria, 10.06.2020. [KLIK]

Laktator do szpitala [KLIK]

Broszura informacyjna: karmienie piersią i odciąganie pokarmu.

Źródła:  

Wytyczne zostały opracowane na podstawie dostępnej wiedzy, rekomendacji towarzystw neonatologicznych i perinatologicznych Europy i świata (patrz piśmiennictwo, baza CNoL). W ich tworzenie byli zaangażowani pracownicy medyczni polskich szpitali położniczo – ginekologicznych i zakaźnych.

Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.