Ból pleców w ciąży

Ciąża jest wyjątkowym okresem w życiu kobiety i zapowiedzią wielu zmian. Pamiętać jednak należy, że zmiany te dotoczą nie tylko faktu pojawienia się na świecie małej istotki, ale również zmian jakie zachodzą w fizjologii jej ciała, które już w okresie wczesnej ciąży przygotowuje się na zapewnienie najbardziej optymalnych warunków dla rozwoju nowego życia.

Jednym z problemów, z którym borykają się kobiety w ciąży jest częste występowanie bólu pleców, który zlokalizowany jest najczęściej w dolnej jego części. W początkowym okresie ciąży dzieje się to głównie z powodu działania hormonów, m.in. relaksyny, które mają wpłynąć na rozciągliwość mięśni i więzadeł miednicy. Ma to na celu ułatwienie przystosowania się miednicy do rosnącego płodu, a następnie podczas porodu ma ułatwić przejście dziecka przez kanał rodny. Hormony te nie działają jednak wybiórczo, więc ich działanie wpływa na całe ciało kobiety, a więc również kręgosłup.

Kolejną przyczyną występowania bólu pleców, jest fakt, że wraz z powiększającym się brzuchem, jego mięśnie są stale rozciągane i nie są w stanie utrzymać prawidłowego ustawienia miednicy, co powoduje przeniesienie środka ciężkości do przodu. Powoduje to znaczne obciążenie kręgosłupa oraz otaczających go mięśni i więzadeł. Dodatkowo do tego przyczynia się fakt, że kobiety w ciąży, z racji przeciwdziałania zmianie środka ciężkości, często się garbią lub odchylają do tyłu, co często potęguje występowanie bólu. Najwięcej kobiet skarży się na bóle pleców dopiero pod koniec drugiego trymestru ciąży, kiedy brzuch zaczyna być już sporych wielkości. Zauważalne jest jednak, że kobiety, które w pierwszej ciąży zmagały się z bólem pleców, w kolejnej często skarżą się na nie o wiele wcześniej. Może wynikać to z faktu, że mięśnie brzucha są już rozciągnięte i wcześniej pojawia się wystający brzuszek, który szybciej wpływa na przesunięcie środka ciężkości, a miednica szybciej przestaje być w prawidłowym ustawieniu. Nie bez znaczenia jest jednak wzrost masy ciała, dlatego ważna jest kontrola wagi podczas całej ciąży.

Wspomnieć należy również, że kobiety, u których podczas ciąży znacznie powiększył się biust mogą skarżyć się na dolegliwości bólowe w okolicy między łopatkami lub górnej części pleców. Aby złagodzić dyskomfort warto zaopatrzyć się w specjalny biustonosz, który w sposób prawidłowy odciąży plecy.

Jeśli kobieta ma już dzieci i są one w wieku, w którym wymagają podnoszenia lub kąpania i jest w kolejnej ciąży, staje się bardziej narażona na bóle pleców. Dlaczego? Ponieważ bardzo często czynności wymagające podnoszenia i schylania wykonuje w sposób nieprawidłowy, schylając się w przód i podnosząc dziecko znacznie obciążając kręgosłup. Aby tego unikać należy ciężar podnosić poprzez wykonanie przysiadu i przy wyprostowanych plecach, co spowoduje przeniesienie całego obciążenia na nogi, odciążając kręgosłup.

W zaawansowanej ciąży ból pleców, miednicy lub drętwienie nóg może wiązać się ze sporymi rozmiarami dziecka i jego uciskiem na niektóre struktury oraz znacznymi zmianami relacji anatomicznych między sobą. Jednakże większe ryzyko pojawienia się bólu pleców występuje u kobiet, które są w ciąży mnogiej, która niesie ze sobą większy wzrost masy i większe rozmiary brzucha, oraz kobiety , które nie są sprawne fizycznie.

Bóle pleców można zniwelować przestrzegając kilka zasad. Po pierwsze bardzo ważna okazuje się praca nad poprawą postawy ciała, a więc wyprostowane plecy, oraz nieodchylanie się do tyłu, które powiększa lordozę lędźwiową. Podczas siedzenia należy zawsze mieć oparcie dla pleców, a nogi na podłodze. Dodatkowo pamiętać należy o częstej zmianie pozycji i nie przebywaniu zbyt długo w pozycji stojącej, bądź siedzącej. Warto też zrezygnować z butów na obcasie.

Po drugie pamiętać należy o wcześniej wspomnianym już, prawidłowym podnoszeniu ciężarów, które powinno być wykonane tak, aby odciążyć kręgosłup. Dodatkowo pamiętać, należy żeby się nie przeciążać i nie przemęczać, dlatego warto, aby część obowiązków przejął partner, np. kąpanie, czy noszenie starszego dziecka, robienie dużych zakupów, czy porządki w domu. Kobieta powinna dużo odpoczywać i nie prowadzić zbyt forsującego trybu życia.

Kolejnym sposobem na zmniejszenie dolegliwości bólowych jest spanie na boku. Można między nogi włożyć poduszkę, która prawdopodobnie poprawi komfort spania. Materac powinien nie być zbyt miękki, a poduszka zbyt duża. W zaawansowanej ciąży zaleca się spanie na lewym boku.

Pamiętać należy, że umiarkowana aktywność fizyczna, spacery i basen, również będą pozytywnie wpływały na samopoczucie, a dodatkowo pomagać będą w kontroli wagi, która również istotnie wpływa na stan funkcjonowania kręgosłupa. Po konsultacji z lekarzem można wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha lub inne mające na celu wzmocnienie mięśni posturalnych. W celu dobrania odpowiednich ćwiczeń warto skonsultować się z fizjoterapeutą, który dobierze je odpowiednio do potrzeb i sprawności przyszłej mamy, oraz może wprowadzić masaż, który skutecznie rozluźni napięte i zmęczone mięśnie. Innym sposobem na wspomożenie mięśni jest zastosowanie kinesiotapingu, który skutecznie redukuje bóle pleców w czasie ciąży, oraz wspomaga pracę mięśni brzucha.

Jeśli dolegliwości są bardzo duże lub długotrwałe zawsze należy udać się do lekarza, lub skorzystać z pomocy fizjoterapeuty. Na uwagę zasługuje również fakt, że kobiety, które miały problemy z kręgosłupem już przed ciążą powinny w razie wystąpienia bólu pleców udać się do lekarza w celu upewnienia się, że zaistniała sytuacja jest wyłącznie wynikiem zmian związanych z pojawieniem się nowego członka rodziny, a nie symptomem wymagającym interwencji specjalisty.

Bezwzględnie należy udać się do lekarza, kiedy ból promieniuje do dołu brzucha lub nóg; odczuwalne jest wyraźne osłabienie nóg oraz zaburzenie w nich czucia; chodzenie lub siedzenie jest praktycznie niemożliwe; bólowi towarzyszy gorączka.

Mgr Iwona Marcinkowska – fizjoterapeuta, Terapeuta metody NDT-Bobath Basic, NDT-Bobath Baby, PNF, Kinesjotapingu, masażu Shantala, Ruchu rozwijającego Weroniki Scherborne, hipoteriapii, Wrocław

Źródła:

1. „W oczekiwaniu na dziecko. Poradnik dla przyszłych matek i ojców”; wyd. VI poszerzone, H. Murkoff, A. Eisenberg, S. Hathaway.
2. „Pokonaj ból pleców”, J. Wharton, P. Wharton, B. Browning.
3. „Kręgosłup w ciąży – sposoby na ból pleców w ciąży”, lek. Anna Jaworska, www.poradnikzdrowie.pl
4. „Ból pleców w ciąży – Kręgosłup w ciąży”, www.stylnazdrowie.pl
5. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum prywatnego.