Znaczenie pokarmu kobiecego dla wcześniaków
Wszyscy wiemy, że mleko mamy to najlepszy pokarm dla małego dziecka. Co najmniej do końca 6-go miesiąca życia w pełni zaspokaja wszystkie jego potrzeby. Ale kluczowe znaczenie ma pokarm kobiecy dla dzieci, którym się trochę za bardzo spieszyło i przyszły na świat za wcześnie.
Mowa więc o wcześniakach, czyli dzieciach urodzonych pomiędzy 22. a 37. tygodniem ciąży. Dla tych maluchów pokarm mamy to nie tylko jedzenie ale LEK ratujący życie! W wielu ośrodkach na świecie jest już oczywistym standardem podawanie kropli siary na śluzówki jamy ustnej KAŻDEMU nowonarodzonemu dziecku, a zwłaszcza wcześniakom, niemal natychmiast po zabezpieczeniu podstawowych funkcji życiowych.
Korzyści z wczesnego żywienia mlekiem matki
Pierwszym pokarmem, który zawsze pojawia się po porodzie jest tzw. siara. Co sprawia. że jest tak niezwykła? Poza sprytnie skoncentrowanymi składnikami odżywczymi zawiera ogromne ilości „żywych”, aktywnych czynników niezbędnych dla bezpiecznego startu. Wyróżnia się tu m.in.leukocyty i immunoglobuliny, stanowiące o ochronie immunologicznej dziecka, laktoferynę, która hamuje wzrost większości patogenów, lizosomy, oligosacharydy, czynniki wzrostu – całą armię przeznaczoną do uruchomienia i dojrzewania komórek dziecka.
Mleko kobiece zawiera też własną, specyficzną florę bakteryjną, a w niej bakterie probiotyczne. Bakterie te bardzo wspomagają mikrobiom przewodu pokarmowego dziecka urodzonego przedwcześnie.
Noworodek karmiony mlekiem matki ma większe szanse na:
- prawidłowy rozwój neurologiczny, poznawczy,
- lepsze przyswajanie składników odżywczych, mikroelementów,
- mniejsze ryzyko chorób alergicznych i autoimmunologicznych, infekcji dróg oddechowych, ucha, układu moczowego,
- mniejsze ryzyko biegunek,
- obniżenie ryzyka zakażeń wirusem RSV.
Przez kolejne 4 tygodnie pokarm matki wcześniaka charakteryzuje się nieco innym składem niż mleko matki dziecka urodzonego w terminie – zawiera więcej białek, lipidów i kalorii. Ciekawe jest też, że dzieci urodzone przedwcześnie karmione mlekiem matki szybciej przechodzą na całkowite żywienie „enteralne” (czyli takie które odbywa się przez układ pokarmowy a nie jako wlewy dożylne) niż te, które dostają sztuczną mieszankę. Pokarm kobiecy radykalnie zmniejsza ryzyko martwiczego zapalenia jelit u wcześniaków (NEC) oraz posocznicy. Ponadto mleko ludzkie zmniejsza ryzyko wystąpienia retinopatii wcześniaczej, łagodzi też jej przebieg.
Badania nad mlekiem kobiecym
Wiele badań wykazało również, że karmienie pokarmem kobiecym zwiększa poziom inteligencji dzieci, również wcześniaków.
W 2007 roku prof. Hartman i jego zespół odkryli obecność komórek macierzystych w mleku ludzkim. Kilka lat później okazało się, że komórki te mogą zostać przekształcone w tkankę kostną, tłuszczową, komórki wątroby, trzustki i mózgu.
Badania codziennie dostarczają nowych niesamowitych faktów na temat fenomenu pokarmu ludzkiego i jego znaczenia zwłaszcza dla wcześniaków.
Zdobywanie pokarmu
Siarę udaje się z powodzeniem zdobyć nawet przed porodem. Zatem warto o tym pomyśleć w sytuacji, gdy przewiduje się szybkie rozwiązanie ciąży i możliwe są kłopoty. Jest to bardzo dobry pomysł na zabezpieczenie możliwości podania choć 1-2 kropel tej bezcennej substancji noworodkowi.
Zapotrzebowanie donoszonego noworodka, czyli urodzonego w terminie, to około 5 ml na całą dobę. Normalne jest, że na początku są tylko kropelki siary. Dlatego tak ważne jest wspieranie matek w trudzie uruchomienia laktacji w tym okresie. Brak spektakularnych efektów działa mało motywująco na kobietę przeżywającą właśnie ogromną traumę.
W pierwszych dobach po porodzie najlepszą metodą zdobywania pokarmu jest ręczne odciąganie pokarmu. Wiele badań dowodzi dużo większej skuteczności tego sposobu niż odciągania laktatorem, jeśli chodzi o tempo, ilość, jak i skład odciąganego pokarmu, zwłaszcza wobec niewielkich ilości mleka w pierwszych dobach. W późniejszym okresie wielką pomoc stanowić będzie dobry laktator, najlepiej z możliwością jednoczesnego podłączenia do obu piersi. Rytm sesji odciągania powinien przypominać to co zwykle wtedy dzieje się w laktacji, czyli nawet 10-12 razy w ciągu doby. Niezwykle ważne jest, aby praca z laktatorem była komfortowa – nigdy nie powinna boleć. Sprzęt powinien więc mieć możliwość regulacji mocy oraz różne rozmiary końcówek. Najlepiej dobierać lejki po odciąganiu, bo wówczas brodawka jest najbardziej rozpulchniona i najszersza.
Karmienie wcześniaka
Pierwsze krople siary powinny zostać podane jak najwcześniej, już na sali porodowej. Jeżeli nie jest to możliwe, to w pierwszych dwóch godzinach życia, maksymalnie do szóstej godziny po urodzeniu. Nawet jeśli maluch urodził się przedwcześnie i nie jest jeszcze gotowy do samodzielnego zdobywania pokarmu, niezwykle ważne jest dostarczanie siary do jego przewodu pokarmowego. Takie właśnie „żywienie troficzne” mlekiem własnej matki umożliwia odżywianie nie tylko dziecka, ale przede wszystkim śluzówki przewodu pokarmowego, a zatem szybkie wycofanie się z żywienia pozajelitowego. U noworodka urodzonego przedwcześnie najbardziej zaleca się podawanie siary przez pierwsze 48 godzin po urodzeniu. Karmienie w ten sposób naśladuje naturalny proces, gdy dziecko samo może korzystać z piersi mamy. Po tych 2 dobach można rozpocząć karmienie świeżym mlekiem.
Karmienie nieodżywcze
Próby przystawiania do piersi czyli tzw. ssania „nieodżywczego” można rozpocząć, kiedy niemowlę jest już w stanie choć chwilę przebywać poza inkubatorem. Najlepiej, aby mama opróżniła pierś tuż przed karmieniem. Malucha układamy „skóra do skóry” przy piersi, a mama może „wycisnąć” kilka kropel pokarmu na usta dziecka. W ten sposób dziecko poznaje smak mleka i zapoznaje się z piersią podczas karmienia sondą. Należy umożliwiać mamom wcześniaków codzienne kangurowanie dzieci w kontakcie “skóra do skóry” (przewodnik), tak aby trening ssania pustej piersi stanowił naturalny rytuał.
Korzyści z kangurowania
W ostatnich latach opublikowano wiele badań dotyczących kontaktu skóra do skóry, wykazujących, że taki kontakt jest korzystny zarówno dla niemowlęcia, jak i rodziców:
- poprawia stan zdrowia,
- zapewnia stabilność fizjologiczną, w tym poprawę wymiany gazowej, rytmu serca,
- zmniejsza liczbę bezdechów,
- ma pozytywny wpływ na przyrost masy.
Niemowlęta, które doświadczają takiego kontaktu:
- mają bardziej zorganizowane stany snu i czuwania,
- dłuższy czas spokojnego snu i skupienia uwagi,
- krócej przebywają w szpitalu,
- łagodniej przechodzą infekcje,
- w wieku 12 miesięcy wykazują lepszy rozwój umysłowy i psychomotoryczny w porównaniu z grupą kontrolną.
Z punktu widzenia karmienia piersią kontakt skóra do skóry:
- poprawia produkcję mleka,
- pomaga osiągnąć odpowiedni jej poziom i wydłużyć czas trwania,
- zmniejsza też stres matki.
Ochrona i wsparcie matki
Mama wcześniaka przeżywa w okresie poporodowym bardzo trudne doświadczenie. Powinna być otoczona szczególnym wsparciem, również ze strony personelu medycznego. Zapewnienie jej warunków do uruchomienia laktacji i jak najczęstszego, jak to możliwe, kangurowania malucha, to najważniejsze zadanie wszystkich tych, którzy ją otaczają.
Opr. lek. Sylwia Jeż – od wielu lat zajmuje się profesjonalnie poradnictwem laktacyjnym oraz rozpowszechnianiem wiedzy o laktacji opartej na faktach potwierdzonych naukowymi badaniami. Posiada certyfikaty: Międzynarodowego Dyplomowanego Konsultanta Laktacyjnego (IBCLC) oraz Certyfikowanego Doradcy Laktacyjnego (CDL). Jest wykładowcą Centrum Nauki o Laktacji. W sieci panią doktor znajdziesz tu: porady-laktacyjne.eu FB Porady laktacyjne Sylwia Jeż, IG porady_laktacyjne.
Artykuł jest częścią projektu “Kalendarz Mlekiem Mamy”, realizowanego w ramach działań statutowych Fundacji Mlekiem Mamy, we współpracy z innymi organizacjami zajmującymi się w swoich działaniach szeroko pojętą tematyką laktacji: Fundacja Kobiet Twórczych (Centrum Nauki o Laktacji) – CNoL, Polskie Towarzystwo Konsultantów i Doradców Laktacyjnych – PTKiDL, Fundacja Bank Mleka Kobiecego – FBMK.
Sesję fotograficzną wykonała Zuzanna Kruschewska Photography.
