Stany przejściowe u noworodka

Okres noworodkowy trwa od urodzenia do 28. dnia życia. W tym czasie dochodzi do niezwykle ważnych przemian w organizmie dziecka, mające na celu przystosowanie do życia pozamacicznego. W bezpośredniej opiece nad noworodkiem ważne zagadnienie stanowi czuwanie nad przebiegiem stanów adaptacyjnych, które tylko w tym okresie należą do fizjologicznych stanów przejściowych.

Fizjologiczny spadek masy ciała

W pierwszych 3-5 dobach życia noworodka następuje ubytek jego masy ciała, który jest objawem fizjologicznym. Zjawisko występuje u wszystkich zdrowych noworodków. W warunkach prawidłowych utrata masy ciała nie przekracza 5-10% masy urodzeniowej ciała. Wielkość spadku masy ciała jest zależna od pierwotnej masy ciała noworodka, u dzieci o większej masie ciała jest on większy. U noworodków donoszonych, prawidłowo karmionych, po początkowym spadku masy ciała od 6.-7. dnia życia następuje jej przyrost, około 14. dnia życia noworodek wyrównuje masę ciała o poziomu z momentu urodzenia.

Fizjologiczny spadek masy ciała spowodowany jest gównie utratą wody, która następuje przez oddanie moczu, smółki, utratę przez płuca i skórę oraz wysychającą pępowinę, a także ograniczenie, przyjmowania płynów i utratą mazi płodowej. Dlatego przy wysokiej temperaturze, w okresie letnim oraz przy przegrzaniu noworodka spadek masy ciała jest większy, ponadto niedostateczna ilość pokarmu w pierwszych dniach życia również wpływa na wielkość spadku masy ciała.

W pierwszych dobach po porodzie ustala się rytm laktacji u matki i karmienie piersią pokrywa zapotrzebowanie dziecka. W tych pierwszych 3-5 dniach nie należy dokarmiać dziecka mieszanką sztuczną.

Żółtaczka fizjologiczna

Przejawem procesów adaptacyjnych do życia pozamacicznego jest żółtaczka fizjologiczna (icterus neonatorum) występująca u około 50-70% noworodków, w 2.-3. dobie życia. Żółtaczka noworodkowa osiąga szczyt w 3.-4. dobie życia, po czym stopniowo słabnie i ustępuje ok. 7.-10. doby życia, natomiast żółtaczka przedłużona (icterus prolongatus) trwa do 3 tygodni życia noworodka.

Żółtaczka fizjologiczna charakteryzuje się zażółceniem powłok skórnych, błon śluzowych, twardówek oczu w wyniku zwiększenia wartości bilirubiny w surowicy noworodka.

Stężenie bilirubiny we krwi żyły pępowinowej bezpośrednio po porodzie nie przekracza 2,5 mg%. Bezpieczne stężenie bilirubiny dla noworodka zdrowego donoszonego nie powinno przekraczać 15 mg%.

Fizjologiczny wzrost temperatury ciała

Częstość występowania fizjologicznego wzrostu temperatury ciała obserwuje się u 0,5-1,7% noworodków. Wzrost temperatury ciała obserwuje się najczęściej w 3.-4. dniu życia zwykle w dniu maksymalnego ubytku masy ciała. Jest to nagły wzrost do 39°C, a nawet 40°C.

Przyczyny powstania gorączki przejściowej nie są ustalone, ale duże znaczenie w jej wystąpieniu mają:

• podawanie niedostatecznej ilości płynów i pokarmu,
• działanie bakterii przenikających do przewodu pokarmowego noworodka,
• niedojrzałość ośrodkowego układu nerwowego regulującego temperaturę ciała noworodka.

Noworodek jest zazwyczaj niespokojny, porusza ustami – „szuka” pokarmu. Zaleca się wtedy częste przystawianie dziecka do piersi, stosowanie kąpieli ochładzającej w wodzie o temperaturze 36,5°C, ochronę przed przegrzaniem oraz zapewnienie temperatury otoczenia (sali/pokoju) ok. 22°C i wilgotności około 60%.

Stolce przejściowe

Większość noworodków oddaje pierwszy stolec (smółkę) w ciągu pierwszych 24 godzin życia. Smółka jest lepką, gęstą ciemnozielonkawą, bezwonną, ciągnącą się masą, wytwarzaną od 16. tygodnia życia płodowego.

Od około 4.-5. Doby życia, gdy karmienie mlekiem stabilizuje się, pojawiają się brązowo-zielone, luźne tzw. stolce przejściowe. Liczba stolców jest zależna od częstości karmienia, ilości zjadanego pokarmu oraz od tego, czy dziecko jest karmione pokarmem kobiecym, czy też sztuczną mieszanką. U dzieci karmionych piersią liczba wypróżnień jest większa, często po każdym karmieniu, ilość stolca zaś jest niewielka i zaraz po wypróżnieniu wsiąka w pieluchę. Od końca pierwszego tygodnia życia stolce noworodka są żółte i dobrze uformowane, utleniające się na powietrzu stolce mogą przybierać barwę jasnozieloną.

MR

Źródła:

1. „Znaczenie właściwej pielęgnacji noworodka i niemowlęcia w aspekcie prawidłowego rozwoju psychomotorycznego”, praca dyplomowa, autor Małgorzata Penińska, promotor Monika Przestrzelska.
2. „Opieka nad noworodkiem”, Agnieszka Bałanda.
3. „Opieka pielęgniarska nad noworodkiem”, Włodzimierz Borkowski.
4. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum prywatnego.