Jak pomóc płaczącemu dziecku?
Rodzice będą próbowali każdej metody, aby pomóc płaczącemu dziecku. Prawdopodobnie jest to dobry sposób, bo na każde dziecko działa coś innego. Niektóre niemowlęta koi ruch, inne uspokoją dźwięki (szum, muzyka), albo zrelaksuje dotyk (masaż). Są również dzieci, które potrzebują odwrócenia uwagi (zainteresowanie zabawką, widok za oknem, lustro). A czasami wystarczy tylko znaleźć przyczynę niedyspozycji malucha, żeby dowiedzieć się dlaczego płacze. Nie zawsze powodem płaczu jest kolka, jak powszechnie się uważa.
Sposoby na płacz
Atmosfera
Wewnątrz macicy poza odgłosami wydającymi przez organizm matki był spokój, panowała ciemność. Dlatego dobrze jest ograniczać dziecku bodźce takie jak nadmierny hałas, zbyt mocne oświetlenie, duże natężenie ruchu (np. podczas przebywania w galeriach handlowych). Na niektóre niemowlęta działa uspokajająco wieczorny spacer, gdy świecą latarnie, słychać szum jadących samochodów.
Ciepło
Ciepło pomaga rozluźnić ciało, a przez to ukoić emocje. Ciepła kąpiel wieczorową porą w spokojnej atmosferze potrafi zdziałać cuda. Ciepło wody, bliskość mamy, szum wody i ewentualne karmienie piersią mogą bardzo wyciszyć dziecko. Pomocne są również ciepłe okłady na brzuszek. Termofor lub woreczki z pestek wiśni mogą przynieść płaczącemu dziecku ulgę.
“Ćwiczenia”/masaż
Masaż popołudniowy całego ciała lub tylko brzuszka (zanim dziecko zacznie płakać) czasami działa zapobiegawczo. Jeśli dziecko nie zaczęło jeszcze bardzo płakać, to można spróbować wykonać z nim ćwiczenia ułatwiające rozluźnienie i pozbycie się gazów. Pierwsze ćwiczenie to tzw. pompka gazowa i polega na przyginaniu do tułowia zgiętych nóżek lub wykonywanie nóżkami ruchu podobnego do jazdy rowerem. Kolejne ćwiczenie, to masowanie brzuszka na dużej piłce. Niemowlę trzeba położyć na brzuszku, bezpiecznie je przytrzymywać i turlać piłkę do przodu, do tyłu lub okrężnie. Można również trzymać dziecko na rękach w taki sposób, aby było zwinięte w kłębek, z podwiniętą miednicą, skierowane plecami do ciała rodzica. Najlepszym rozwiązaniem jest jednak wizyta u fizjoterapeuty dziecięcego, który pokaże jak właściwie pielęgnować dziecko i poprawnie je nosić, aby również ulżyć mu w kolce.
Dotyk
O zbawiennej mocy dotyku mówi się już od dawna. O tym, jak ważny jest kontakt skóra do skóry pomiędzy dzieckiem a matką, czy innym opiekunem – też słyszy się coraz częściej. STS uspokaja, pomaga obniżyć poziom stresu u dziecka. Przytulanie dziecka to aż 87% skuteczności! [1] Czasami pomaga otulanie (ciasne obejmowanie dziecka, otulanie swoim ciałem), swaddling, czyli spowijanie (nie należy wymuszać pozycji, krępować nóg), albo delikatne poklepywanie, czy tylko trzymanie dłoni na brzuszku. Niemowlęta różnorodnie też reagują na sam dotyk i jego siłę, a mogą być i takie, które go nie lubią.
Dźwięk
W brzuchu u mamy słychać było różne dźwięki (w łonie 70-90 decybeli – wg różnych źródeł) oraz dochodziły odgłosy z otoczenia, w którym przebywała matka. Dlatego na niektóre niemowlęta dźwięki (raczej przyciszone, niskie tony) działają uspokajająco: muzyka, śpiewanie, syczenie, mruczenie. Dźwięki powinny być rytmiczne i stałe. Dużą popularnością wśród rodziców cieszą się maskotki z tzw. białym szumem, o którym możecie przeczytać więcej na www.wymagajace.pl
Karmienie
Prawidłowe karmienie ma duże znaczenie, szczególnie w przypadku dzieci z chorobą refluksową. Karmienie butelką w bliskim kontakcie z dzieckiem (przytulanie) również jest bardzo skuteczne na płacz. Przejście na karmienie hydrolizatem białkowym może być pomocne wyłącznie niemowlętom karmionym sztucznym mlekiem. [2]
Karmienie piersią
Badania pokazują, że szybka reakcja na płacz dziecka i częste karmienie piersią łagodzą objawy kolki – dzieci mniej płaczą. Karmienie piersią to 82% skuteczności! Tylko o 5% mniej od przytulania. W związku z tym karmienie i przytulanie to idealny sposób na płaczące dziecko. [1]
Laktoza
W przypadku stwierdzonej nietolerancji laktozy, pomocny jest preparat uzupełniający bezlaktozowy (wyłącznie na zalecenie lekarza). Nie ma konieczności odstawiania dziecka od piersi.
Nikotyna
Nikotyna ma duży wpływ na zdrowie dziecka (układ oddechowy, pokarmowy). Dlatego bez względu na sposób karmienia niemowląt warto postarać się i unikać tego nałogu. Leczenie zastępujące nikotynę stosowane zamiast palenia papierosów dobrze jest stosować dopiero po zakończeniu karmienia piersią.
Planowanie
Jeżeli ataki płaczu dziecka zdarzają się regularnie, wówczas można spróbować przygotować się do nich. Pomóc może wcześniejsza drzemka razem z dzieckiem, aby uniknąć zmęczenia w porze wieczornej. Z wyprzedzeniem można wykonać wieczorne czynności takie jak przygotowanie posiłku, pranie, czy odrobienie lekcji ze starszym dzieckiem, itd. Przed atakiem kolki można wyjść na wieczorny spacer. Czasami odmienne otoczenie pozwala odwrócić uwagę dziecka od niedyspozycji.
Pozycja
Niektórzy rodzice po prostu kładą niemowlę na brzuszku. Bardziej efektywne jest noszenie dziecka na przedramieniu w tzw. pozycji futbolowej. Angielscy rodzice nazywają ją “colic position”. Nie zawsze mamy mają na tyle mocne ręce i odwagę, żeby nosić maluszka w ten sposób. Taka metoda noszenia niemowląt jest dość popularna wśród ojców. Dziecko można nosić w dwojaki sposób: z główką opartą na przedramieniu lub na dłoni. Nóżki i rączki powinny zwisać po obu stronach przedramienia. Po jakimś czasie ciało oraz kończyny rozluźniają się (zaczynają swobodnie zwisać), a dziecko może nawet zasnąć.
Probiotyki
Badania udowodniły w przypadku niedyspozycji związanej z kolką niemowlęcą u dzieci karmionych piersią skuteczność między innymi bakterii probiotycznych Lactobacillus reuteri. [2] W jednym z badań porównano działanie probiotyków i substancji zawierającej symetykon. Po miesiącu okazało się, że niemowlęta, które otrzymywały probiotyki płakały 51 minut dziennie, natomiast te, którym podawano symetykon płakały aż przez 145 minut. [3]
W kolejnym badaniu przeprowadzonym wśród 83 niemowląt (60 karmionych piersią i 23 karmionych butelką) oceniano skuteczność działania bakterii Bifidobacterium breve BR03 oraz Bifidobacterium breve B632. W ciągu 3 miesięcy 29 dzieci otrzymywało probiotyki, a pozostałe placebo. Okazało się, że w 3 miesiącu stosowania probiotyków niemowlęta płakały średnio 12,14 minut, natomiast przyjmujące placebo płakały aż 46,5 minut. [4] Probiotyki są też zalecane niemowlętom w czasie antybiotykoterapii u ich matek.
Refluks żołądka lub przełyku
W chorobie refluksowej niezbędne jest stosowanie leków przepisanych przez lekarza. Dodatkowo może pomóc złagodzić dyskomfort u dziecka odpowiednia codzienna pielęgnacja.
Relaksoterapia
Zabiegi refleksologii są zalecane jako sposób na wzmocnienie więzi rodziców z dzieckiem, ale również dla niemowląt cierpiących na kolki. Stymulacja odpowiednich obszarów ciała wspomaga rozwój fizyczny i psychiczny dziecka, ale może również pomóc w dolegliwości jaka jest kolka.
Ruch
Poranny spacer może być dobrym początkiem dnia, a popołudniowy – zmniejszyć ryzyko wieczornego płaczu. Mówi się, że ruch (chodzenie 67% skuteczności, kołysanie – 63%) jest jedną z najlepszych metod na ukojenie płaczu dziecka. Dziecko zanim się urodziło, to w życiu płodowym zazwyczaj doświadczało dużo ruchu. Może właśnie dlatego niektóre niemowlęta lubią taniec, noszenie w chuście, kołysanie, bujanie, szybkie spacery w wózku. Noszenie w chuście jest jednym z lepszych sposobów na uspokojenie dziecka, bo zapewnia nie tylko ruch, ale i dotyk, ciepło, bliskość, bicie serca i zapach mamy. Czyli wszystko to, co niemowlę bardzo dobrze zna. [1]
Ssanie
Dobrze jest unikać przedłużającego się ssania smoczka lub pustej butelki, aby niemowlę nie “nałykało się” powietrza.
Ubranie
Czasami pomocne może okazać się ubieranie niemowląt w luźne, przewiewne ubrania, a przynajmniej takie, które nie uciskają okolic brzuszka.
Urazy
Jeśli dojdzie do jakiegokolwiek urazu, to zazwyczaj wskazana, a niekiedy niezbędna jest wizyta u lekarza.
Widoki
Niekiedy płaczącemu dziecku, które nie potrafi przestać płakać może pomóc odwrócenie uwagi, zainteresowanie czymś. Niektóre dzieci lubią obserwować co się dzieje za oknem mieszkania, inne patrzeć na siebie w lustrze (powyżej 2 miesiąca życia), na rybki pływające w akwarium, albo uspokajają je ruchome zabawki, które poruszają się w jednostajnym tempie. Często słyszy się opowieści rodziców, którzy wieczorami jeździli samochodem po najbliższej okolicy i wracali do domu dopiero, gdy dziecko zasnęło w czasie przejażdżki.
Wizyta u lekarza
Wizyta u lekarza jest niezbędna w każdym przypadku, jeśli oprócz płaczu rodziców coś niepokoi w zachowaniu dziecka lub zauważą odmienne objawy. Albo po prostu nie będą mogli uspokoić dziecka i ustalić przyczyny takiego stanu.
Zaparcia
W przypadku braku kupki u niemowląt matki są zaniepokojone i często podejmują samodzielnie próby wywołania jej. Mówi się o trawieniu bezresztkowym mleka matki i możliwym wypróżnianiu się przez niemowlę raz na kilka – kilkanaście dni. Nie wiadomo jaka liczba jest jeszcze w granicach normy. Kanadyjski pediatra Jack Newman stoi na stanowisku, że jeśli dziecko wypróżnia się dość rzadko, to prawdopodobnie otrzymuje/pobiera niedostateczną ilość mleka. W razie wątpliwości wskazana jest wizyta u lekarza lub doradcy laktacyjnego (CDL/IBCLC), aby on sam podjął interwencję.
Płacz a samopoczucie matki
Płacz dziecka ma bardzo duży wpływ na samopoczucie matki. Niekiedy, gdy dziecko płacze w trakcie karmienia, obarcza się winą, szuka przyczyny w swoim pokarmie. Czasami płaczące wciąż dziecko może wywołać u bezradnych rodziców nawet złość. Bezradność i złość to emocje mogące mieć wpływ na niewłaściwe postępowanie (potrząsanie dzieckiem, zbyt mocne bujanie), które może doprowadzić do uszkodzeń delikatnych struktur mózgu, czy urazów, a nawet doprowadzić do śmierci. Wymagające, płaczące dziecko to również większe ryzyko depresji u matki.
Dlatego między innymi ważne jest wsparcie w okresie połogu, kiedy matka i dziecko poznają się, uczą się wzajemnie. Dobry start w karmieniu piersią może pomóc zbudować jej wiarę we własne kompetencje, a zapewnienie odpoczynku i snu ułatwiają opiekę nad dzieckiem.
Kolka a rozwój emocjonalny dziecka
Najbardziej istotnymi sposobami na płacz dziecka są: częste karmienie piersią (dziecko jest blisko matki, która reaguje natychmiast na sygnały głodu), szybkie zaspokajanie potrzeb dziecka (szybka reakcja, to mniej powodu do płaczu), częste noszenie (bliskość). Każda z wypróbowanych metod ma za zadanie uspokoić dziecko i zmniejszyć jego dyskomfort, a rodzicom ułatwić przejść przez ten trudny czas. Warto pamiętać, że on minie. Poczytajcie o tzw. czwartym trymestrze – wiele wyjaśnia. Gwałtowne wybuchy płaczu przechodzą około 4 miesiąca życia, kiedy u dziecka pojawiają się zmiany rozwojowe, sen staje się bardziej unormowany, a świat bardziej ciekawi. Niektóre dzieci są płaczliwe znacznie dłużej, ale im bliżej drugiego roku życia, tym płacz powinien być łagodniejszy.
Kolka to tylko jeden z epizodów rodzicielstwa, a płacz może mieć również dobre znaczenie. Dzięki niemu dziecko nie kumuluje w sobie emocji, zmniejsza się stres i napięcie emocjonalne. Ma to w efekcie pozytywny wpływ na rozwój emocjonalny dziecka.
Źródła:
- “Parental responses to infant crying and colic: the effect on breastfeeding duration”, www.PubMed.gov
- “Infantile Colic: Recognition and Treatment”, www.PubMed.gov
- „Lactobacillus reuteri (American Type Culture Collection Strain 55730) versus simethicone in the treatment of infantile colic: a prospective randomized study”, www.PubMed.gov
- “The Association of Bifidobacterium breve BR03 and B632 is Effective to Prevent Colics in Bottle-fed Infants: A Pilot, Controlled, Randomized, and Double-Blind Study”, www.PubMed.gov
- „Warto karmić piersią. I co dalej?”, Magdalena Nehring – Gugulska.
- “Księga Dziecka. Od narodzin do drugiego roku życia”, William Sears, Martha Sears, Robert Sears, James Sears.
- „Karmienie piersią w praktyce i teorii”, pod red. Magdaleny Nehring – Gugulskiej, Moniki Żukowskiej – Rubik, Agnieszki Pietkiewicz.
- “Karmienie piersią”, Ina May Gaskin.
- Obrazek wyróżniający: archiwum Mlekiem Mamy.
🎧 Jeśli wolisz słuchać niż czytać podcast na ten temat znajdziesz tu.
📌 Podcasty dostępne są również na: Spotify, Google Podcasts i Apple Podcasty.
