Mniszek lekarski – bezpieczne stosowanie w laktacji
Mniszek lekarski, mniszek pospolity (Taraxacum officinale, ang. dandelion) to roślina o wysokości do 20 centymetrów, słabo owłosiona, z sokiem mlecznym zawierającym kauczuk i z burakowatym oraz z prostym, mięsistym korzeniem. Łodyga jest zazwyczaj bezlistna, dęta, naga, wzniesiona, a na szczycie ma jeden kwiatostan typu koszyczek o wielkości ok. 2,5 centymetra. Kwiaty są drobne, języczkowate o kolorze jasnożółtym. Kwitnie od kwietnia do czerwca, a nawet dłużej. Liście ma zebrane w rozetę, lancetowate, z długą żyłką biegnącą przez środek liścia z sokiem mlecznym. Owocem jest żeberkowata, pokryta brodawkami niełupka z długim dzióbkiem, zaopatrzona w aparat lotny, koloru szarego. Występuje w ogromnej liczbie w Europie i zachodniej Azji. Rośnie na żyznych łąkach, pastwiskach, polach uprawnych, śmietniskach, jest gatunkiem azotolubnym. W Polsce jest rośliną bardzo popularną, traktowaną w uprawach jako chwast. We Francji i w Niemczech zaczęły powstawać plantacje mniszka, gdyż US Food and Drug Administration uznała to zioło jako żywność.
Surowcem są młode liście, kwiaty oraz korzeń roślin dwuletnich. W liściach znajdują się węglowodany, witamina A, C, z grupy B, prowitamina A, inulina, flawonoidy, terpenoidy, kumaryny, a w korzeniu są dodatkowo taniny i sole potasu.
Świeże młode liście (słodkawe o cierpkim smaku, trzeba moczyć w ciepłej wodzie) stosowane są jako sałatka wiosenna, dodatek do sałatek warzywnych, zblanszowane jako nadzienie do pierogów, farszu. Korzeń mniszka ma zastosowanie jak warzywa korzeniowe, np. do zup, sałatek z majonezem. Natomiast kwiaty można dodawać do zup (zrumienione na maśle), deserów, czekolady, albo do ciepłego mleka. Z kwiatów mniszka marynuje w occie, przyrządza się herbatę oraz syrop stosowany jako środek łagodzący kaszel.
Działanie lecznicze
W medycynie i homeopatii mniszek ma zastosowanie przy dolegliwościach wątroby i dróg żółciowych – pobudza żółć. Działa korzystnie na cały układ trawienny. Ma właściwości przeczyszczające i moczopędne.
Według niemieckiej Komisji E Ministerstwa Zdrowia zalecany jest przy niestrawności, kamicy żółciowej i anoreksji. Natomiast wskazania Europejskiej Agencji Leków (EMA) – jako lek moczopędny.
Działanie laktacyjne
Mniszek lekarski jest uznawany za galaktogoga, jednak żadne badania nie potwierdziły jego wpływu na laktację.
Stosowanie
Odwar: 1-2 łyżeczki ziół zalać szklanką zimnej wody i ogrzewać do zagotowania, a później gotować jeszcze przez 1 minutę. Pić po 2 filiżanki dziennie przez okres 4-6 tygodni jako kuracja „oczyszczająca krew”.
Ryzyko laktacyjne
Bardzo niskie ryzyko laktacyjne. Do mleka matki przenikają jedynie witaminy i minerały. Nie ma żadnych danych dotyczących wydalania jakiegokolwiek innego farmakologicznie aktywnego składnika mniszka lekarskiego do mleka matki, czy bezpieczeństwa i skuteczności mniszka lekarskiego u matek karmiących. Jest zatem mało prawdopodobne, aby szkodził niemowlętom karmionym mlekiem matki.
Uwaga!
- Mniszek lekarski uznany jest za nietoksyczny, dlatego może być stosowany przez kobiety karmiące naturalnie jako pożywienie w ilościach umiarkowanych. Długotrwałe bądź nadmierne spożycie może doprowadzić do zatrucia.
- Zaleca się ostrożność przy stosowaniu naparów. Zioło powinno pochodzić z wiarygodnego źródła, aby uniknąć pomyłki (uniknięcie zatrucia pokarmowego, czy metalami ciężkimi).
O innych ziołach stosowanych jako pożywienie lub leki przeczytacie w tym artykule.
Źródła:
- “Rośliny lecznicze. Encyklopedia kieszonkowa”, Dieter Podlech.
- “Atlas ziół”, Aleksander Halarewicz.
- “Dandelion”, Drugs and Lactation Database (LactMed), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
- “Dandelion – breastfeeding risk”, http://e-lactancia.org/
- Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.
