Przygotowywanie mleka kobiecego

Karmiąc piersią nie zastanawiamy się nad sposobem przygotowania mleka. Pierś jest najbardziej odpowiednim „naczyniem”, z jakiego dziecko może pić mleko, nawet bez mycia jej bezpośrednio przed karmieniem. Co więcej – nie należy myć piersi przed karmieniem, ani traktować ich w jakiś szczególny sposób – wystarczy zwykła codzienna higiena ciała.

Podobnie ma się rzecz w przypadku mam karmiących wyłącznie odciągniętym mlekiem lub karmiących w ten sposób okazjonalnie. Wówczas trzeba jednak znać i zastosować zasady przechowywania mleka, postępowania z nim w czasie obróbki (mrożenie, rozmrażanie) oraz jak prawidłowo je przygotowywać, aby karmienie dziecka było bezpieczne.

Warto przy okazji nadmienić, że mleko matki przeznaczone dla jej biologicznego dziecka nie wymaga pasteryzacji ani badań mikrobiologicznych. Wyjątkiem są wskazania epidemiologiczne.

Przygotowywanie pokarmu – podstawowe zasady

1. Należy dbać o higienę rąk przed przygotowaniem pokarmu, przed karmieniem dziecka, czy w trakcie obróbki mleka. W warunkach szpitalnych zasada ta bezwzględnie obowiązuje i dotyczy zarówno opiekunów dziecka, jak i personelu.
2. Mleko należy podawać dziecku w kolejności odciągania. Zatem począwszy od dnia narodzin: najpierw siarę, potem mleko przejściowe, a następnie dojrzałe. Jeśli siara lub mleko przejściowe zostało wcześniej zamrożone, a matka odciąga już mleko dojrzałe, to w takiej sytuacji również należy podać dziecku najpierw siarę i mleko przejściowe, a w następnej kolejności dojrzałe. Ma to znaczenie ze względu na szczególne właściwości immunostymulujące siary i mleka przejściowego.
3. Z uwagi na to, że pod wpływem obróbki mleka zachodzą w nim różne zmiany korzystny jest jak najkrótszy czas jego obróbki i przechowywania. Dlatego też należy podawać dziecku w pierwszej kolejności mleko świeże, a dopiero w przypadku braku świeżego – zamrożone.
4. Mleko zamrożone również zużywamy w kolejności zamrażania, zaczynając od najstarszego.
5. Nie wolno mieszać pokarmu rozmrożonego ze świeżym, ani zimnego z ciepłym.
6. Unikać łączenia mleka kobiecego z mieszankami sztucznymi w jednej butelce z uwagi na ich różne okresy przydatności do spożycia.
7. Jeśli mleko do karmienia wymaga ogrzania, należy podgrzać tylko taką jego objętość, jaka jest przewidziana na dane karmienie. Trzeba zużyć je maksymalnie w ciągu 4 godzin. Mleka, które zostało podgrzane i niezużyte w tym czasie nie należy podawać dziecku, ani dalej przechowywać, trzeba je wylać. Nie powinno się podawać dziecku po kilku godzinach resztki mleka pozostałej z poprzedniego karmienia w tej butelce. Może ono być zmieszane ze śliną dziecka i drobnoustrojami, które dostają się do niego w trakcie karmienia.
8. Każdy proces podgrzewania i ochładzania mleka wpływa na zmniejszenie jego wartości odżywczych i immunologicznych. Z tego też powodu nie należy narażać mleka na te straty, o ile nie jest to konieczne.
9. Mleko kobiece może być podawane dziecku w temperaturze pokojowej lub podgrzane maksymalnie do 37°C. Jednak najnowsze badania dowodzą, że dziecko można karmić mlekiem o temperaturze pokojowej i nie trzeba go ogrzewać do temperatury 35-37°C. Podgrzanie mleka może być konieczne w sytuacji, gdy dziecko odmawia picia zbyt chłodnego dla niego mleka. Natomiast dzieci, które są karmione wyłącznie piersią czasami chętniej piją w sytuacjach wyjątkowych mleko z butelki, gdy jest chłodniejsze niż mleko bezpośrednio z piersi.

Gdzie podgrzewać mleko kobiece

• w ciepłej kąpieli wodnej (w pojemniku z wodą lub pod bieżącą wodą), przy czym woda nie powinna mieć kontaktu z pokrywką pojemnika,
• w urządzeniu służącym do podgrzewania mleka ciepłym powietrzem (podgrzewacze).

Uwaga! Mleka kobiecego nie należy gotować bezpośrednio na palniku / płycie kuchenki ani zagrzewać w mikrofalówce z powodu możliwości doprowadzenia do przegrzania mleka, a w efekcie utraty cennych składników, czy poparzenia buzi dziecka.

Przechowywane mleko kobiece rozwarstwia się. Z tego też powodu przed podaniem pokarmu dziecku należy go dobrze wymieszać, aby podawane porcje były jednorodne. Pozwoli to również zmniejszyć straty we frakcji lipidów pokarmu osadzającej się często na ściankach pojemnika, w którym jest przechowywany pokarm.

Konsultacja:

lek. spec. neonatolog Urszula Bernatowicz – Łojko (IBCLC) z Banku Mleka Kobiecego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Toruniu.

Źródła:

1. „Zasady postępowania z mlekiem matki dla jej biologicznego dziecka przebywającego w szpitalu oraz ze sprzętem laktacyjnym – rekomendacje„, Fundacja Bank Mleka Kobiecego.
2. „Karmienie piersią w teorii i praktyce” pod red. Magdaleny Nehring – Gugulskiej, Moniki Żukowskiej – Rubik, Agnieszki Pietkiewicz.
3. „Program wczesnej stymulacji laktacji dla ośrodków neonatologicznych i położniczych III stopnia referencyjności”, publikacja Standardy Medyczne, Pediatria, 2014, t.11.
4. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.