Mleko dla córki, czy dla syna?

Czy kobieta produkuje inne mleko dla córki, a inne dla syna? Na całym świecie mleko kobiece jest głównym pożywieniem i źródłem energii niemowląt, a różnice w składzie mogą mieć wpływ na zdrowie i rozwój dzieci. Zatem, czy płeć dziecka, dla którego matka wytwarza mleko ma znaczenie? Odpowiedzi na to pytanie wciąż szukają naukowcy.

Hipoteza Triversa – Willarda

W 1973 roku biolog Robert Trivers wraz z  informatykiem Danem Willardem opracowali jedną z najważniejszych w biologii ewolucyjnej i psychologii ewolucyjnej hipotezę, która mówi o tym, że inwestycje rodzicielskie (czas, energia, zasoby) wychowywania chłopców i dziewczynek są różne. [1] Wychowanie potomka płci męskiej wymaga większych nakładów rodzicielskich niż potomka płci żeńskiej. Wiedza ta pozwala przewidywać większe inwestycje rodziców w synów żyjących w tzw. dobrych warunkach oraz większe inwestycje w córki żyjące w tzw. złych warunkach. Dlatego pozwala to wysnuć tezę, że bogaci rodzice mają więcej synów, a rodzice o niskim statusie społecznym mają więcej córek. 

Ponadto naukowcy twierdzą, że kobiety spodziewające się synów potrzebują więcej energii na utrzymanie ciąży niż na utrzymanie zarodka płci żeńskiej. Dlatego w wielu kulturach wiedza o spodziewanej płci dziecka może wpłynąć na decyzję kobiety (rodziców) o utrzymaniu ciąży. 

Inwestycje biologiczne w dzieci

W 2012 roku grupa badaczy poddała analizie hipotezę Triversa – Willarda biorąc pod uwagę nie tylko inwestycje behawioralne, ale również biologiczne. Przebadano  wówczas  częstotliwość karmienia piersią i stężenie tłuszczu w mleku matek karmiących wyłącznie piersią pochodzących z północnej Kenii.

Z badań wynika, że matki żyjące na wyższej stopie ekonomicznej karmią piersią częściej synów niż córki. Natomiast uboższe matki części karmią piersią córki niż synów. Analogicznie, bogatsze matki produkują mleko o wyższej zawartości tłuszczu dla synów niż córek. Biedne matki odwrotnie – produkują mleko o wyższej zawartości tłuszczu dla córek niż synów. 

Z badania przeprowadzonego w Kenii otrzymano następujące wyniki:

• matki bogatsze produkowały mleko dla synów o wyższej zawartości tłuszczu (2,8g/100ml) niż dla córek (1,74g/100ml),
• biedniejsze matki produkowały bogatsze w tłuszcz mleko dla córek (2,6g/100ml) niż synów (2,3g/100ml). [2]

Mleko dla córki vs mleko dla syna

Składniki odżywcze w mleku zbadali również amerykańscy naukowcy, którzy  przeanalizowali mleko 25 mieszkanek Massachusetts, matek niemowląt w wieku 2-5 miesięcy. Stwierdzili oni, że matki niemowląt płci męskiej wytwarzały mleko o 25% większej wartości energetycznej niż matki niemowląt płci żeńskiej. [3]

W badaniu składu mleka u 50 kobiet z Singapuru pobrano próbki mleka 30, 60 i 120 dni po porodzie. Próbki mleka analizowano pod kątem m.in. lipidów, laktozy, wartości energetycznej, kwasów tłuszczowych. Wykazano, że mleko produkowane dla niemowląt płci męskiej w porównaniu z dziewczynkami w wieku 120 dni miało wyższą wartość energetyczną (o24%) i większą ilość lipidów w porównaniu do mleka dla dziewczynek (o 39%). Znaczące różnice w poszczególnych etapach laktacji zaobserwowano jeszcze w innych składnikach. Różnice w składzie mleka dla dziewczynek i chłopców mogą wynikać z ich różnych potrzeb energetycznych oraz hormonalnych. [4]

Warto wiedzieć o jeszcze jednej różnicy między mlekiem mamy karmiącej syna mlekiem mamy karmiącej córkę. Otóż okazuje się, że chłopcy spożywają mleko o większej zawartości tłuszczu i białka. Dziewczynki natomiast dostają mleko bogatsze w wapń. Co więcej, mamy córek produkują więcej mleka od mam synów, a jeszcze więcej mleka produkują te matki, które rodziły dwie córki z rzędu. 

Badania z 2018 roku pokazują, że skład mleka zwierzęcego różni się w zależności od płci potomstwa, co sugeruje, że dostosowanie żywienia na wczesnym etapie życia może być jednym z mechanizmów maksymalizacji ochrony zdrowia i rozwoju niemowląt obojga płci. Jednak dowody na specyficzność płciową w składzie mleka kobiecego są ograniczone i sprzeczne. Niemniej jednak warto pamiętać o tym, kiedy na świat przychodzi potomek płci męskiej – czyli syn. [5]

Mleko wcześniaków vs noworodków urodzonych o czasie

W badaniu dotyczącym analizy składu makroskładników odżywczych w mleku dla wcześniaków i noworodków urodzonych o czasie zauważono, różnicę w składzie nie tylko pod kątem terminu porodu. Okazało się, że w obu grupach płeć męska wiązała się z większą zawartością tłuszczu i miała wyższą wartość energetyczną. Związek płci był jednak silniejszy w grupie wcześniaków. [6]

Mleko matki dla bliźniąt

Jeśli mleko matki dostosowuje się do płci dziecka, to jak to wygląda w przypadku bliźniąt różnej płci? Czy któreś z dzieci traci na wartości mleka, które otrzymuje? Otóż badanie przeprowadzone na grupie bliźniąt karmionych piersią wykazało, że bliźnięta dwupłciowe, w porównaniu do bliźniąt tej samej płci były o około 2 cm niższe i ważyły o około 6 kg mniej jako nastolatkowie. Natomiast bliźnięta tej samej płci, które nigdy nie były karmione piersią, są zazwyczaj niższe i lżejsze niż ich rówieśnicy. Wyniki te mogą dowodzić, że różnice w mleku matki dla dzieci różnej płci mają długoterminowe skutki. [7]

Tylko w jednym z badań nie stwierdzono istotnych różnic w składzie mleka w zależności od płci karmionego dziecka. Przeprowadzono je na Filipinach wśród 103 matek karmiących dzieci poniżej 18 miesięcy. [8]

Podsumowanie

Inwestycje reprodukcyjne matki obejmują zarówno koszty energetyczne ciąży, jak i laktacji. Zdarza się, że matki muszą zrezygnować z karmienia piersią, albo organizm sam reaguje na ciążę obniżeniem poziomu /zakończeniem laktacji. W ten sposób w pierwszej kolejności zaspokoi potrzeby płodu i później wyżywi kolejne dziecko. 

Nie są znane przyczyny, ale niemowlęta płci męskiej są narażone na wyższe ryzyko  śmiertelności i powikłań okołoporodowych. Dlatego naturalne pierwsze żywienie niemowląt może być konieczne dla ochrony zdrowia i optymalnego rozwoju przede wszystkim niemowląt płci męskiej.

Skład mleka ze względu na płeć może różnicować się już w okresie prenatalnym. Płeć będzie zatem przewidywalnym wyznacznikiem składu mleka, choć mechanizmy napędzające produkcję mleka dla danej płci nadal nie są znane. Różnice w składzie mleka produkowanego dla córek i synów mogą wskazywać na obserwowane większe tempo wzrostu u niemowląt płci męskiej w porównaniu z niemowlętami płci żeńskiej.

Więcej o wpływie różnych czynników na skład mleka kobiecego dowiesz się z tego artykułu.

Źródła:

1. “Trivers – Willard hypothesis”, https://en.wikipedia.org/wiki/
2. “In poor families, mothers’ milk is richer for daughters than sons: a test of Trivers-Willard hypothesis in agropastoral settlements in Northern Kenya”, www.ncbi.nlm.nih.gov
3. “Infant sex predicts breast milk energy content”, Am J Hum Biol. Jan-Feb 2010;22(1):50-4. doi: 10.1002/ajhb.20941, Camille E Powe, Cheryl D Knott, Nancy Conklin-Brittain, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19533619/ 
4. “Dynamics of human milk nutrient composition of women from Singapore with a special focus on lipids”, Sagar K Thakkar, Francesca Giuffrida, Cruz-Hernandez Cristina, Carlos Antonio De Castro, Rajat Mukherjee, Liên-Anh Tran, Philippe Steenhout, Le Ye Lee, Frédéric Destaillats, m J Hum Biol Nov-Dec 2013;25(6):770-9. doi: 10.1002/ajhb.22446. Epub 2013 Sep 19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
5. “Sex-Specific Human Milk Composition: The Role of Infant Sex in Determining Early Life Nutrition”, Laura Galante, Amber M. Milan, […], and Shikha Pundir, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
6. “Longitudinal Analysis of Macronutrient Composition in Preterm and Term Human Milk: A Prospective Cohort Study”, Nutrients. 2019 Jul; 11(7): 1525. Published online 2019 Jul 4. doi: 10.3390/nu11071525 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6683284/
7. “Same-sex twins are taller and heavier than opposite-sex twins (but only if breastfed): Possible evidence for sex bias in human breast milk”, Satoshi Kanazawa, Nancy L Segal, J Exp Child Psychol, 2017 Apr;156:186-191. doi: 10.1016/j.jecp.2016.11.014. Epub 2017 Jan 9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28081855/
8. “No evidence for sex biases in milk macronutrients, energy, or breastfeeding frequency in a sample of Filipino mothers”. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23996600/ 
9. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z canva.com.