Wskaźniki skutecznego karmienia noworodka

Rodzi się dziecko…

Niektóre mamy karmiłyby je piersią, gdyby:

• piersi miały miarkę,
• piersi były przezroczyste,
• wiedziały ile dziecko zjadło (patrz wyżej),
• wiedziały, że dziecko najadło się (miarka plus schemat),
• położna nie powiedziała im, że po porodzie przez cesarkę nie ma mleka (naprawdę!?),
• nie usłyszały, że mają za małe / za miękkie / za duże / nie takie jak trzeba – piersi,
• nie usłyszały, że mają nieodpowiednie brodawki do karmienia,
• nie dowiedziały się, że z ich piersi mleka nie będzie,
• nie powiedziano im w szpitalu, że chciały zagłodzić dziecko…

Zaprezentujemy Wam narzędzia, dzięki którym będziecie mogły ocenić efektywność karmienia piersią, czyli zwracamy uwagę na wskaźniki skutecznego karmienia.

Wskaźniki skutecznego karmienia

• jak często karmimy dziecko (8-12 razy w ciągu doby);
• czy (ile razy) karmimy w nocy (co najmniej 1-2 razy);
• prawidłową technikę karmienia – jak prawidłowo przystawiać dziecko do piersi;
• efektywne ssanie – czy słychać odgłos połykania pokarmu (min. 10 minut z jednej piersi, serie składające się z 10-30 zassań ze słyszalnym regularnie odgłosem połykania); niemowlę po karmieniu bywa zadowolone i spokojne, a mama powinna czuć rozluźnienie piersi;
• ilość kupek w ciągu doby (wskaźnik obiektywny do 6 tygodnia życia);
• ilość zmoczonych pieluszek w ciągu doby (wskaźnik obiektywny od 3 doby życia);
• wagę dziecka i jej przyrosty.

W dobrze rozpoczętej laktacji i przy prawidłowej technice karmienia nie ma potrzeby przeprowadzania szczegółowych obserwacji dziecka. Wystarczy zaufać własnej intuicji. 😉 Jeśli jednak w pierwszych dobach życia dziecka pojawią się niepokojące symptomy, przy pomocy  wyżej wymienionych wskaźników, matka może upewnić się, czy karmienie dziecka przebiega prawidłowo. W przypadku potwierdzenia nieprawidłowości, warto pomocniczo dokładnie je opisać i udać się niezwłocznie do pediatry, położnej lub certyfikowanego doradcy laktacyjnego. Dzięki sporządzonym zapiskom może być im łatwiej ocenić sytuację, wykryć nieprawidłowości i podjąć właściwe działania zanim dojdzie do zaburzeń laktacji, czy  choroby dziecka.

Pierwsza doba życia dziecka

Kontakt z mamą – skóra do skóry

Standardy opieki okołoporodowej gwarantują kobietom i dzieciom bezpośredni kontakt skóra do skóry, co ma m.in. duży wpływ na powodzenie w przebiegu laktacji. Powinno dojść do niego w ciągu 2 pierwszych godzin po porodzie. Niestety nie we wszystkich sytuacjach jest on możliwy. Opis tego wyjątkowego spotkania mamy z dzieckiem znajdziecie w artykule „Skin to skin (STS), czyli kontakt skóra do skóry”.

Pierwsza kropla mleka mamy – siara

W ciągu pierwszej godziny życia pojawia się u noworodka odruch szukania piersi. Po pojawieniu się tego odruchu powinno się zaproponować dziecku pierś. Dziecko nie potrzebuje wiele… Nie rodzi się głodne. Zobaczcie sami filmik z zasobów YouTube, który pokazuje jak przebiega pierwszy kontakt po porodzie i inicjacja laktacji. Kolejny filmik to wskaźniki skutecznego karmienia, czyli jak rozpoznać, czy matka ma wystarczająco dużo mleka / czy dziecko pobiera odpowiednią ilość mleka.

Wiele dzieci w ogóle nie czuje głodu. Pierwszy głód pojawia się około 3. – 4. dnia, w momencie, gdy zaczyna się produkcja mleka właściwego. Na początku w niewielkiej ilości siary noworodek dostanie dużą dawkę czynników odpornościowych przeciw wszelkim drobnoustrojom z otoczenia, co ma szczególne znaczenie w warunkach szpitalnych. Siara gwarantuje namnożenie się w przewodzie pokarmowym noworodka tzw. „dobrych” bakterii. Wysokoenergetyczna siara przyjęta przez dziecko nawet w niewielkiej ilości zapewnia też prawidłowy poziom glukozy. Krople siary zaspakajają głód noworodka na najbliższych kilka godzin. Siara jest też naturalnym środkiem przeczyszczającym, który ułatwia wydalenie smółki. Smółka może ważyć aż 227 gramów.

Noworodek zmęczony porodem zazwyczaj jest mało aktywny. Śpi przez pierwsze 12 godzin, czasami dłużej. Jednak, przy wydłużającym się czasie snu, wymaga on kontroli. Zachowanie dzieci w dużej mierze zależy od leków, które otrzyma matka w czasie porodu.

Dziecko zaczyna wydalać smółkę, moczyć pieluszki (1-2 mokre lub żadna).

W 1-2 dobie żołądek noworodka jest w stanie przyjąć jednorazowo porcję mleka mamy
o pojemności 5-7 ml

Druga doba życia

Druga doba, to aktywizacja noworodka. Należy przystawiać dziecko do piersi co 1-3 godziny. Zdarza się, że noworodek może długo i często ssać. Jeśli karmień jest więcej niż 12 w ciągu doby należy sprawdzić technikę karmienia (sposób przystawienia dziecka i ssania piersi). Wczesne, częste i efektywne karmienia mlekiem mamy powoduje szybsze usunięcie smółki z jelit (do 2 doby) i zapobiega nasilaniu się żółtaczki. Zbyt mała ilość karmień (poniżej 8) w ciągu doby może sugerować, że stan dziecka przypuszczalnie budzi niepokój, np. „nasiloną żółtaczkę”, tj. poziom stężenia barwnika zwanego bilirubiną we krwi i tkankach jest u nich podwyższony. Często dzieci te są śpiochami. Wymagają one częstego karmienia w ciągu doby, aby szybko pozbyły się smółki zawierającej nagromadzone w życiu płodowym znaczne ilości tego barwnika. Jeśli dziecko nie ma siły ssać piersi powinno być dokarmiane mlekiem mamy w inny, alternatywny sposób, np. strzykawką, drenem. W drugiej dobie noworodek może nadal wydalać smółkę, moczy mało pieluszek (1-2 pieluszki lub żadna). Dochodzi na naturalnej utraty wagi dziecka od 5 do 7% wagi urodzeniowej dziecka (smółka, normalna utrata płynów).

Trzecia, czwarta doba

Noworodek zaczyna czuć głód, zgłasza go. Karmienie na żądanie, w ilości od 8 do 12 na dobę,  w tym 1-2 karmienia w porze nocnej. Sytuacje wymagające uwagi, to zbyt długie karmienia (pow. 40 minut) i zbyt krótkie (poniżej 10 minut). Należy zwracać uwagę na stan ogólny dziecka.

Od trzeciej doby noworodek moczy już 3-5 pieluszek, wydala 3-4 kupki przejściowe, o barwie zielonkawej

Pojemność żołądka od 3 doby: 22-27 ml mleka mamy (na posiłek)

Kolejne doby

Od piątej doby dziecko zaczyna robić kupki właściwe, papkowate, żółte, w ilości 3-4 i więcej, moczy 4-6 pieluszek. Zazwyczaj częstotliwość karmień osiąga szczyt w 5 dobie. Później zaczyna się zauważać pewien rytm karmień, różny dla każdego dziecka. Noworodek powinien przybierać na wadze od 26 do 31 g na dobę.

Pojemność żołądka od 5 doby: 45-60 ml mleka mamy (na posiłek)

Drugi tydzień

W czasie pierwszych 2-4 tygodni następuje dostosowanie ilości produkowanego mleka do potrzeb dziecka karmionego „na żądanie” (stabilizacja laktacji). W ciągu 10-14 dni noworodek powinien osiągnąć wagę urodzeniową. Od 8 doby niemowlę moczy około 6-8 pieluch, robi 3-4 kupki (żółte, papkowate).

Pojemność żołądka od 7 doby: 80-150 ml mleka mamy (na posiłek)

Pierwszy miesiąc

W pierwszych tygodniach życia niemowlę intensywnie się rozwija. Obserwuje się w jego zachowaniu tzw. skoki rozwojowe, zazwyczaj chce ssać więcej i częściej niż zwykle. Od 6 tygodnia niemowlę moczy 5-6 pieluszek, kupkę może robić jedną na kilka dni. Około 6 tygodnia życia dziecka laktacja powinna być już ustabilizowana, a dziecko nadal karmione na żądanie.

Podsumowując:

„Karmienie piersią jest naturalnym, właściwym dla gatunku ludzkiego sposobem karmienia niemowląt i małych dzieci, więc jako takie nie wymaga uzasadnienia.”

„Rytm karmień jest indywidualny, zmienny i zależny od wzajemnego oddziaływania wielu czynników biochemicznych i hormonalnych po stronie DZIECKA i MATKI. (…) Karmienie piersią rządzi się swoimi prawami . (…)

Dziecko samo decyduje ile zje: BABY LED FEEDING to samoregulacja spożycia składników odżywczych. Powinniśmy zatem postępować „z szacunkiem dla natury” i nie zaburzać naturalnego modelu normatywnego.”¹

¹Standardy postępowania dla UE, „Żywienie niemowląt i małych dzieci”, 2006. 

Źródła:

1. „Warto karmić piersią. I co dalej?”, Magdalena Nehring – Gugulska.
2. „Wskaźniki skutecznego karmienia”, http://pediatria.mp.pl/ 
3. „Karmienie piersią  w teorii i praktyce” pod red. Magdaleny Nehring – Gugulskiej, Moniki Żukowskiej – Rubik, Agnieszki Pietkiewicz.
4. „Karmienie piersią”, Ina May Gaskin.
5. „Po prostu piersią”, Gill Rapley, Tracey Murkett.
6. „The Newborn’s Stolmach”, www.babiesfirstlactation.com
7. Film z zasobów YouTube „Initation of Breastfeeding”.
   
8. Zdjęcia poglądowe – z archiwum Mlekiem Mamy.
9. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Mlekiem Mamy.