Płyny w żywieniu małego dziecka
Płyny odgrywają ogromną rolę w żywieniu małego dziecka. Zapotrzebowanie na wodę u niemowlaka jest 4-krotnie większe niż u osoby dorosłej. Stanowi ono około 700 ml w pierwszym półroczu życia dziecka, a w drugim 800-1000 ml. Należy podkreślić, że dzieci zdrowe do 6 miesiąca życia zarówno karmione wyłącznie piersią, jak i spożywające mieszankę mleczną nie muszą otrzymywać dodatkowo płynów.
W sytuacji wystąpienia u dziecka szybkiej utraty płynów z powodu wymiotów, biegunki czy też wysokiej gorączki wtedy wskazane jest ich uzupełnienie poprzez podanie wody. Inne płyny wprowadza się dziecku w czasie rozszerzania diety wraz z pokarmami stałymi.
W przypadku zbyt małej ilości spożywanych płynów lub szybkiej utraty wody z organizmu dziecka z powodu wymiotów, biegunki czy też wysokiej gorączki dochodzi do odwodnienia.
Woda zaspokaja pragnienie
Według wytycznych polskich ekspertów w celu zaspokojenia pragnienia dziecka po 6. miesiącu życia należy podawać wodę. Należy zadbać o to, aby była to woda źródlana lub naturalna niskosodowa, niskosiarczanowa czy niskozmineralizowana. Nie każda z wód butelkowych, którą kupują rodzice nadaje się do podania dziecku. Istotne jest przeczytanie etykiety na której powinniśmy znaleźć informacje, iż zawiera ona mniej niż 500mg/l soli mineralnych. Wodę należy przechowywać w chłodnym i zaciemnionym miejscu, a po otwarciu wykorzystać ją w ciągu 24 godzin. Do przyrządzania potraw, które należy gotować nie należy używać wody średnio i wysokozmineralizowanej, gdyż w czasie tego procesu wytrąca się osad z części składników mineralnych i potrawa jest ich pozbawiona. Należy również unikać podawania wody ze studni z powodu ryzyka zanieczyszczenia takimi związkami jak azotany i azotyny, są one szkodliwe dla dziecka.
Zachęcanie i przyzwyczajanie dziecka do picia wody w pierwszym roku życia jest bardzo istotnym czynnikiem zapobiegania otyłości u dzieci.
Popularna herbata
Należy wspomnieć, iż najczęstszym napojem podawanym dzieciom w wielu krajach na świecie jest herbata. Ma ona bardzo niekorzystny wpływ na organizm małego człowieka, gdyż zawiera garbniki. Są to związki ograniczające przyswajalność żelaza, co w konsekwencji zwiększa ryzyko wystąpienia niedokrwistości u dzieci. Innym niekorzystnym działaniem na zdrowie dziecka jest dodawanie zwykle do herbaty cukru (otyłość, próchnica).
Soki owocowe
Kolejnym płynem podawanym przez rodziców dzieciom po 6 miesiącu życia są soki owocowe. Zgodnie z definicją przyjętą przez autorytety zajmujące się zdrowym żywieniem dzieci soki owocowe to wyłącznie produkty zawierające w 100% soku z naturalnych owoców. Ostatnia zmiana, którą podjęto w żywieniu dzieci nie przewiduje podawania im poniżej 1 roku życia soków owocowych. Między 1 a 3 rokiem życia dzieci mogą otrzymywać 120 ml soku naturalnego na dobę. Powinny być to soki przecierane, pasteryzowane bez dodatku cukru. Należy unikać podawania soków w kartonach, gdyż zawierają dużą ilość cukrów oraz soków niepasteryzowanych, ponieważ mogą zawierać chorobotwórcze bakterie, grzyby bądź pierwotniaki.
Soki należy podawać dzieciom otwartym kubeczkiem lub łyżeczką. Trzeba unikać podawania ich między posiłkami lub na noc czy w nocy.
Mleko krowie, kozie, owcze, smakowe i napoje roślinne
Mleko krowie
Zgodnie z zaleceniami ekspertów żywieniowych mleko krowie nie powinno być podawane dzieciom poniżej 1 roku życia, zaś dzieci starsze mogą otrzymywać w swojej diecie maksymalnie 500 ml. Należy jednak pamiętać, że mleko krowie jest ubogie w żelazo. Zbyt wczesne lub nadmierna jego ilość może spowodować mikrokrwawienie w przewodzie pokarmowym, sprzyjać rozwojowi alergii oraz nadmiernie obciążać nerki, powodując zaburzenia całego metabolizmu niemowlęcia.
Mleko kozie i owcze
Zdarza się, że rodzice wybierają dla swojego dziecka mleko kozie bądź owcze, nieświadomi zagrożenia. Mleka te mają dużą zawartość soli mineralnych, które niekorzystnie wpływają na nerki małego dziecka. Trzeba również podkreślić, że mleko to ma zbyt małą ilość kwasu foliowego i witamin (wit. B12), co zdecydowanie sprzyja rozwojowi anemii. Takiego niemodyfikowanego mleka nie należy stosować u dzieci poniżej 12 miesiąca życia i jako główny składnik u dzieci starszych.
Napoje roślinne
Napoje roślinne wytwarzane są z nasion soi, ryżu, orzechów, zbóż czy też pseudozbóż. Nie mogą stanowić alternatywy dla mleka kobiecego czy mieszanki mlecznej w żywieniu dziecka. Stosowanie tych preparatów w zbyt wczesnym okresie życia małego człowieka może powodować nieprawidłowy przyrost masy ciała i jego długości oraz niedożywienie, zaburzenia elektrolitowe czy też krzywicę i ryzyko wystąpienia kamicy nerkowej. Należy również wspomnieć, że do napojów roślinnych dodawane są substancje słodzące, które niekorzystnie wpływają na zdrowie dziecka. Powodują bowiem ryzyko wystąpienia nadwagi, otyłości oraz próchnicy.
W tym artykule znajdziesz informacje o ogólnych zasadach dotyczących żywienia małego dziecka. Natomiast o szczególnych produktach w jego diecie przeczytasz tu.
Propagowanie zasad zdrowego żywienia dzieci od jak najwcześniejszego okresu ich życia zapewni naszym dzieciom lepszy start i rozwój. Pamiętajmy o tym i rozpowszechniajmy tę wiedzę.
Piśmiennictwo:
- Cukry w żywieniu dzieci i młodzieży – stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne 2019; 16:561-570.
- Dyrektywa Parlamenty Europejskiego i Rady 2012/12/UE z dnia 19 kwietnia 2012 r. zmniejszająca dyrektywę Rady 2001/112/WE odnosząca się do soków owocowych i niektórych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi.
- Janicka-Rachtan J., Horvath A.: Napoje roślinne – niezdrowy marketing czy zdrowa alternatywa dla diety bezmlecznej?, Standardy Medyczne Pediatria 2019; 16: 226-236.
- Szajewska H., Socha P., Horvath A. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego towarzystwa Gastoroenterologii i Hepatologii Żywienia Dzieci, Przegląd Pediatryczny, 2021.
- Woś H., Weker H., Jackowska T. i wsp.: Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń dotyczących spożycia wody i innych napojów przez niemowlęta, dzieci i młodzieży. Standard Med. Interna, 2010; t. 1:7-15.
Opr. mgr Iwona Nadratowska, pielęgniarka, IBCLC, CDL, Polskie Towarzystwo Konsultantów i Doradców Laktacyjnych. Na co dzień pracuje w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie. Ponadto prowadzi praktykę w Centrum Edukacji Rodziców, Poradnia laktacyjna/Szkoła rodzenia, Olsztyn, ul. Żołnierska 14d/2, tel. 502 678 228.
Artykuł jest częścią projektu “Kalendarz Mlekiem Mamy”, realizowanego w ramach działań statutowych Fundacji Mlekiem Mamy, we współpracy z innymi organizacjami zajmującymi się w swoich działaniach szeroko pojętą tematyką laktacji: Fundacja Kobiet Twórczych (Centrum Nauki o Laktacji) – CNoL, Polskie Towarzystwo Konsultantów i Doradców Laktacyjnych – PTKiDL, Fundacja Bank Mleka Kobiecego – FBMK.
Sesję fotograficzną wykonała Zuzanna Kruschewska Photography.
