Leczenie raka piersi

Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Specjalistów Raka Piersi (EUSOMA) kompleksowa opieka nad chorymi na raka piersi powinna się odbywać w ramach specjalistycznych jednostek zajmujących się jego rozpoznawaniem i leczeniem. Najlepszym rozwiązaniem do takiego działania są wielospecjalistyczne zespoły tzw. Breast Cancer Units, w których leczy się rocznie przynajmniej 150 chorych na raka piersi. Obecnie tworzona jest sieć takich ośrodków w Polsce, dlatego póki co niezbędne jest skoncentrowanie leczenia raka piersi w instytucjach dysponujących multidyscyplinarnymi zespołami specjalistów.

Standardy terapii leczenia raka piersi w Polsce oparte są na złożonych schematach postępowania. Zależą one od stopnia zaawansowania klinicznego, obecności przerzutów, typu histologicznego, wyników badań molekularnych i wieku pacjentki. Decyzje dotyczące planu leczenia powinny być podejmowane z czynnym udziałem i za zgodą chorej, przy udzieleniu jej pełnego wachlarza możliwości terapeutycznych. Najczęściej leczenie raka określa się mianem skojarzonego, czyli takiego które łączy techniki lecznicze takie jak: metody chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię oraz hormonoterapię.

Leczenie operacyjne

Zabieg chirurgiczny polega na wycięciu guza w całości, czasem wraz z węzłami chłonnymi i/lub całego gruczołu piersiowego razem z częścią skóry i brodawką sutkową. Leczenie operacyjne stanowi podstawowy i nieodzowny element każdego schematu leczenia raka piersi, od którego odstępuje się tylko w przypadku guzów „nieoperacyjnych”.

Duży postęp w leczeniu chirurgicznym sprawił, że coraz częściej można zastosować tzw „operacje oszczędzające” – bez konieczności usunięcia całego sutka. Dzięki mniej agresywnemu leczeniu i zastosowaniu technik chirurgii onkoplastycznej możliwe jest zachowanie lub odtworzeni piersi, a przez to – poprawienie jakości życia pacjentek.

W przypadku operacji radykalnych stosuje się najczęściej tzw. amputację prostą. Operacja ta polega na usunięciu całej piersi z powięzią mięśnia piersiowego większego lub amputację podskórną –  polegającą na usunięciu tkanki gruczołowej z pozostawieniem skóry, otoczki brodawki i samej brodawki. Ta druga forma zabiegu jest przygotowaniem do operacji odtwórczej – rekonstrukcji piersi.

Radioterapia

Radioterapia z wykorzystaniem promieniowania jonizującego stosowana jest już od 100 lat. Podstawowa, obok chirurgii i leczenia systemowego, metoda leczenia raka piersi. Znajduje ona zastosowanie na wszystkich etapach leczenia tego nowotworu, począwszy od postaci przedinwazyjnych (jako element leczenia oszczędzającego pierś), aż do paliatywnego napromieniania przerzutów odległych. Napromienianie stosowane jest jako leczenie uzupełniające po zabiegu operacyjnym, pomagając zmniejszyć ilość i częstość nawrotów miejscowych choroby, oraz przerzutów w węzłach chłonnych.

Leczenie uzupełniające

Dla większości przypadków raka piersi sam zabieg operacyjny jest wystarczający, a w celu maksymalnej poprawy rokowania konieczne jest zastosowanie leczenia systemowego i radioterapii. Uzupełniające leczenie to wielodyscyplinarne postępowanie możliwe do wykonania zarówno przed jak i po zabieg chirurgicznym. U chorych z operowanym wczesnym stadium choroby, stosuje się pooperacyjne leczenie uzupełniające, po wykonaniu dokładnego badania histopatologicznego usuniętego wycinka guza. Przedoperacyjne leczenie uzupełniające stosuje się natomiast u chorych z większymi guzami, gdzie szybki zabieg oszczędzający jest już niemożliwy.

Do metod leczenia raka piersi stosowanych w uzupełnieniu zabiegu operacyjnego należą: hormonoterapia, chemioterapia oraz terapia biologiczna. Metody te powinny być wdrożone w przeciągu 3-4 tygodni od zabiegu operacyjnego.

Chemioterapia

należy do farmakologicznych metod leczenia raka w każdej postaci. Cytostatyki to leki o różnym pochodzeniu i mechanizmie działania, które w odpowiednich dawkach blokują cykl komórkowy i uruchamiają mechanizmy śmierci komórkowej. Obecnie podstawą współczesnej chemioterapii jest kojarzenie kilku cytostatyków należących do różnych klas, tak by zakres działania leku miał największą skuteczność.

Hormonoterapia

to leczenie z  wykorzystaniem hormonów lub leczenie polegające na regulacji wydzielania określonych typów hormonów, które ma na celu ograniczenie wpływu hormonów na gruczoł piersiowy i  hormonowrażliwe komórki raka. W hormonoterapii stosuje się kilka leków, a ich wybór zależy przede wszystkim od stanu menopauzalnego chorej. U chorych przed menopauzą stosuje się przede wszystkim tamoksyfen, a po menopauzie — tamoksyfen lub inhibitory aromatazy. Standardowe leczenie tamoksytenem wynosi 5 lat, choć korzystne bywa przedłużenie terapii do 10 lat (co wpływa na zmniejszenie ilości nawrotów choroby). Leczenie niesteroidowymi inhibitorami aromatazy stosowane jest wyłącznie u kobiet po naturalnej menopauzie, po kastracji (ablacji) lub w  skojarzeniu z  farmakologiczną supresją czynności jajników. Leczenie to trwa od 2-5 lat.

Leczenie biologiczne

to leczenie z wykorzystaniem leków ukierunkowanych molekularnie (terapia celowana), wpływających na procesy wewnątrzkomórkowe lub mechanizmy układu odpornościowego. Do grupy leków celowanych należą przeciwciała monoklonalne i inhibitory kinaz tyrozynowych. Leczenia raka piersi stanowi element wielodyscyplinarnego procesu terapeutycznego, który może składać się z sekwencji poszczególnych rodzajów leczenia lub ich prowadzenia jednoczesnego.

Rehabilitacja

Rehabilitacja psychofizyczna stanowi integralną część systemowego leczenia chorych na raka piersi w każdym  stadium choroby.

Psychiczna

ma na celu poprawić stan psychiczny chorych i  pomóc w  zaakceptowaniu choroby nowotworowej, a zwłaszcza utraty piersi. Pomoc psychologiczna powinna dotyczyć zarówno chorej, rodziny oraz innych jej bliskich osób. Wykorzystuje się metody psychoedukacji, indywidualną terapię chorych oraz spotkania w grupach wsparcia.

Fizyczna 

jest elementem leczenia na każdym jego etapie ostatecznie jest sposobem na odzyskanie pełnej sprawności fizycznej. Celem rehabilitacji jest poprawa kondycji i ogólnego samopoczucia pacjentki. Do zadań fizjoterapii należy: zapobieganie wtórym obrzękom limfatycznym, wprowadzenie terapii obrzęku w razie jest wystąpienia, uzyskanie pełnej sprawność po leczeniu operacyjnym, zapobieganie i leczenie wad postawy wynikającej po amputacji. Do podstawowych elementów rehabilitacji należy również dobór odpowiednich protez zewnętrznych piersi oraz doradztwo w sprawie refundowanych peruk dla chorych otrzymujących chemioterapię.

Celem tego szeroko rozumianego procesu rehabilitacji jest zmniejszenie niedostosowania fizycznego, psychicznego, zawodowego i społecznego, które wynika z choroby lub leczenia. Jednak tylko świadoma i poprawna fizjoterapia pozwoli powrócić pacjentce do zdrowia.

Rokowania

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o rokowania w przypadku zachorowania na raka piersi. Długość przeżycia od momentu wykrycia zmian zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, stopnia złośliwości nowotworu i obecności przerzutów. Największe ryzyko reemisji choroby występuje w ciągu pierwszych 5 lat i dotyka wznowy w tej samej piersi lub pojawieniem się nowotworu w piersi drugiej. Kobiety po jednostronnej mastektomii często zapominają o konieczności dalszego comiesięcznego samobadania oraz wykonywania przesiewowych badań profilaktycznych (USG, mammografia). Jeśli jednak już dojdzie do zachorowania, niech leczenie będzie możliwie profesjonalne i szybkie. Multidyscyplinarne podejście do leczenia raka piersi jest niezwykle ważne. Zapraszamy do obejrzenia filmu produkcji Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu – „Breast Unit”

MR

Źródła:

1. „Rak piersi – objawy, leczenie”, lek. med. Matylda Mazur, www.medonet.pl
2. „Rak piersi w Polsce – leczenie to inwestycja”, Anna Smaga, Magdalena Mikułowska, Aleksandra Komorowska, dr Bogdan Falkiewicz, Jerzy Gryglewicz, www.sequence.pl
3. „Nowoczesne leczenie raka piersi – poradnik”, www.zwrotnikraka.pl
4. „Rak piersi”, Jacek Jassem, Maciej Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych — 2013 r.
5. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Mlekiem Mamy.