Jod podczas ciąży i w okresie laktacji
Jod jest bardzo ważnym składnikiem odżywczym, który ma niebagatelne znaczenie dla produkcji hormonów tarczycy. Okres ciąży i karmienia piersią jest powiązany ze zwiększoną aktywnością tarczycy. Dlatego też, wymaga on szczególnej uwagi w zakresie uwzględnienia wyższego zapotrzebowania na jod. Hormony tarczycy mają wpływ na prawidłową pracę układu nerwowego oraz wszystkie zmysły – węch, wzrok, słuch i dotyk. Niedobór jodu może prowadzić także do problemów z zajściem w ciążę, jej utrzymaniem, trudnością z kontrolowaniem wagi ciała i upośledzeniem funkcji wielu ważnych narządów.
Wyższe zapotrzebowanie na jod u kobiet w ciąży i karmiących
Prawidłowy poziom hormonów tarczycy u kobiet w ciąży ma duże znacznie dla rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka. Szczególne zapotrzebowanie na jod posiadają zarówno kobiety karmiące piersią jak i oczekujące dziecka. Ta grupa może mieć szczególną skłonność do niedoborów tego pierwiastka. Niemowlęta karmione piersią (inaczej), mleko matki traktują jako wyłączne źródło pożywienia. Czerpią z niego wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju, w tym właśnie jod. Kobieta karmiąca musi więc mieć na względzie wyższe potrzeby swojego organizmu wynikające z ubytku jodu związanego zarówno ze wzmożoną pracą tarczycy jak i samą laktacją. Dobroczynne działanie jodu bezpośrednio wpływa na zachowanie zdrowego wyglądu skóry, paznokci i włosów, dobre samopoczucie, prawidłową pracę serca i większą ilość energii. Bezpośrednio wpływa również na zdrowie dziecka – wspomaga jego rozwój poznawczy, zapobiega nadwadze i poprawia zdolności uczenia się.
Jod w diecie
Jod można w dość łatwy sposób uzupełniać, uwzględniając go w swojej codziennej diecie. Naturalnymi źródłami jodu, oprócz jodowanej soli kuchennej, są ryby i owoce morza, nabiał, mięso wołowe, jajka, ryż, pieczywo żytnie, płatki owsiane, sałata, szpinak i jabłka. Jeżeli prowadzenie zrównoważonego menu nie jest możliwe, można rozważyć dodatkową suplementację preparatem multiwitaminowym dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią. Przy jego wyborze warto skrupulatnie sprawdzić jego skład, ponieważ nie wszystkie posiadają go w swoim składzie. Optymalną dawką jodu jaką należy przyjmować podczas okresu ciąży i laktacji jest około 250 μg [3] – 290 μg [1] dziennie.
Podczas karmienia piersią najbardziej narażone na niedobory jodu są kobiety, które:
- Nie uwzględniają w diecie produktów mlecznych.
- Palą papierosy.
- Nie używają soli jodowanej (optymalna dawka to maksymalnie 1 łyżeczka dziennie).
- Spożywają dużo pokarmów zawierających goitrogeny, które skutecznie hamują wchłanianie jodu np. (kapusta, brukselka, kalafior, brokuł, szpinak, jarmuż, kalarepa, brukiew, rzepa itp.). Warto dodać, że wymienione produkty są zdrowe – nie należy jednak przesadzać z ich ilością.
Niedobór jodu
Niedobór jodu może również wzrosnąć w przypadku narażenia na przebywanie w bardzo zanieczyszczonym środowisku. Z uwagi na coraz większy problem występowania smogu, oraz ogólnego zanieczyszczania atmosfery – tym bardziej warto wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia jego niewłaściwych poziomów. Obecnie, niedobór jodu staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Warto jednak pamiętać, że zbyt duże spożycie jodu może powodować negatywne skutki dla zdrowia – zbliżone do efektów jego niedoboru. Nadużycie jodu powodować, może między innymi, niedoczynność i nadczynność tarczycy, podwyższony poziom TSH, zapalenie tarczycy, a w ciężkich przypadkach, przy wysokim przedawkowaniu i długotrwałym narażeniu organizmu na bardzo wysokie dawki – gorączkę, bóle brzucha, wymioty i biegunkę, a nawet śpiączkę [4].
Jod w mleku matki
Mleko kobiecie zawiera jod. Jego stężenie jest jednak ściśle uzależnione od ogólnego poziomu w organizmie matki. Dieta mamy karmiącej ma wpływ na stężenie jodu w mleku. Jeśli mama posiada niedobór jodu, na co oprócz jednoznacznych wyników badań moczu, może wskazywać prowadzenie niewłaściwej diety – jej dziecko również może otrzymywać niewystarczające dawki jodu w pokarmie (w czasie wyłącznego karmienia mlekiem). Może to prowadzić do zaburzeń psychomotorycznych i opóźnienia rozwoju funkcji poznawczych dziecka. Na dalszym etapie jego rozwoju, niedobór jodu może mieć wpływ na nadwagę, trudności z nauką i zaburzeniami wzrostu.
Katarzyna Walczyk – mama karmiąca piersią (inaczej)
Źródła:
[1] STANDARDY MEDYCZNE – PEDIATRIA Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji,
www.kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/
[2] National Institute of Health, Iodine Fact Sheet for Health Professionals,
www.ods.od.nih.gov/factsheets/
[3] Ocena zaburzeń niedoboru jodu i monitorowanie ich eliminacji www.apps.who.int/iris/bitstream/
[4] Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. www.nap.edu/read/