Butelka – konieczność czy wybór?

Butelka – i to nie jedna – to codzienność mam KPI. W tym artykule chciałam pokazać, że karmienie butelką nie zawsze jest koniecznością i przekazać przydatne wskazówki dla wszystkich mam. Nie różnicuję tu przekazu do rodziców dzieci, które nie są w stanie najeść się z piersi i muszą być inaczej karmione, tych, którzy podają mleko z butelki z innych względów (bo im się wydaje, że trzeba albo chcą sobie coś ułatwić) albo matki, które zwyczajnie muszą zostawić dziecko na jakiś czas z kimś innym. Mam nadzieję, że skorzystacie i spróbujecie wybrać z niego coś dla siebie. Z kolejnego artykułu dowiecie się, jak prawidłowo karmić butelką.

Konieczność czy wybór?

Sytuacje, w których dziecko karmione jest butelką – bardzo często mlekiem modyfikowanym – wzbudzają mieszane uczucia. Dzieci karmione piersią zwykle nie muszą być dokarmiane sztuczną mieszanką, ani nie powinny być dopajane wodą, herbatkami czy innymi napojami przed ukończeniem 6 miesiąca życia. Istnieje jednak wiele okoliczności, które powodują, że noworodek nie jest w ogóle karmiony piersią albo musi być dokarmiany. Czasami jest to efekt przeszkód medycznych (choroba dziecka, wcześniactwo itd.), braku wiedzy i wsparcia czy nieprofesjonalnej opieki laktacyjnej (np. brak pomocy przy przystawieniu do piersi noworodka urodzonego przez cesarskie cięcie i podawanie butelki z mieszanką). W niektórych przypadkach taki sposób karmienia jest po prostu wyborem matki. Może on również wynikać z niesprzyjających uwarunkowań.

Uzależnienie od technologii

W wielu miejscach, gdzie ludzie mocno opierają się i uzależniają od technologii, spotyka się kobiety, które bardzo wierzą w to, że muszą odciągać pokarm i podawać go butelką, mimo że nie ma żadnych obiektywnych powodów, żeby to robić. Są i takie kobiety, które wierzą, że laktator i butelka są niezbędne do karmienia piersią. Akcesoria te oraz smoczek uspokajający w ostatnich latach bezpodstawnie stały się jednym z głównych elementów wyprawki noworodka. Takie przekonania są zakorzenione i nie tak łatwo je zmienić. Są kraje, w których dzieci karmi się sztuczną mieszanką tylko kubeczkiem, jednak w wielu miejscach na świecie tradycyjnie stosowana jest butelka.

Alternatywne metody karmienia

Nie każda kobieta wie, że są inne sposoby karmienia dziecka niż butelka, takie jak kubeczek, strzykawka, pipetki do karmienia, łyżeczka, zestaw łyżeczki (łyżeczka przymocowana do zbiornika na mleko) czy SNS, zwane alternatywnymi, tym bardziej, że w polskich szpitalach noworodki dokarmiane są zbyt często, bez wskazań medycznych, właśnie butelką. Trzeba zaznaczyć, że nie ma dowodów wskazujących na zdecydowaną wyższość jednej metody nad inną. Nie wszystkie też dzieci przedwcześnie urodzone i nie wszyscy rodzice czy opiekunowie dziecka radzą sobie na przykład ze stosowaniem kubeczka (lęk przed karmieniem, rozlewanie mleka). Może wówczas istnieć zagrożenie, że noworodek nie otrzyma odpowiedniej ilości pokarmu. Dlatego też każdej z metod karmienia trzeba się nauczyć, bo źle stosowana może powodować krztuszenie, dławienie, wtórne zaburzenia funkcji ssania, zmęczenie, a nawet niechęć do piersi. Natomiast dobrze zastosowana metoda może uczyć dziecko prawidłowych nawyków (szerokie otwieranie buzi, kładzenie języka, wywijanie warg, mocne ssanie), co może ułatwić powrót do karmienia piersią.

Jak wybrać metodę karmienia?

Wybierając metodę dokarmiania / karmienia dziecka trzeba wziąć pod uwagę:

  • wiek dziecka,
  • jego stan ogólny,
  • typ zaburzeń ssania,
  • długość trwania i liczbę zaplanowanych sesji karmienia (w ciągu doby),
  • możliwość utrzymania higieny,
  • umiejętność i zgodę rodziców.

Zdaniem Kingi Osuch, IBCLC, dobór właściwego sposobu podawania mleka u dzieci w pierwszym miesiącu życia jest szczególnie istotny i zależy od indywidualnej sytuacji dziecka i matki.

Najczęstsze przypadki karmienia w inny sposób

Możemy wyróżnić trzy najczęściej spotykane przypadki, gdy dziecko może być karmione w inny sposób:

-> Kiedy dziecko ma problemy zdrowotne utrudniające lub uniemożliwiające mu skuteczne najadanie się z piersi

Najważniejsze będzie dla nas, by metoda karmienia pomogła mu się najeść i jak najmniej zaburzała prawidłowe mechanizmy ssania oraz sygnalizowania głodu i nasycenia oraz nie pogłębiała stresu u dziecka. Jeśli tylko to możliwe, powinien w tym pomóc doświadczony doradca laktacyjny, neurologopeda lub fizjoterapeuta specjalizujący się we wczesnej interwencji. W przypadku, gdy nie ma takiej możliwości, trzeba zadbać o prawidłowe karmienie butelką. Bardzo cenna jest też obserwacja zachowań i reakcji dziecka przez mamę i tatę. Jeśli uda się opanować silne emocje i włączyć uważność na zachowania i reakcje dziecka oraz wskazówki personelu medycznego opiekującego się nim, to sami możemy pomóc maluchowi w nauce jedzenia. Jednocześnie trzeba zadbać o utrzymanie laktacji u mamy poprzez systematyczne odciąganie i o jak najczęstszy kontakt fizyczny z dzieckiem: dotykanie, przytulanie, kangurowanie. Próby karmienia piersią trzeba podejmować tak wcześnie, jak to jest możliwe, ale zawsze uwzględniać stan i możliwości dziecka. Na początku może być to tylko lizanie brodawki, próby chwytania, krótkie ssanie. Cierpliwość i nie poddawanie się zwątpieniu często prowadzi do sukcesu, choć czasem można go osiągnąć dopiero po kilku tygodniach lub nawet miesiącach od urodzenia.

-> Dziecko „odrzuca” pierś

Najczęstszą przyczyną jest nieprawidłowa technika karmienia lub przejściowe trudności dziecka w adaptacji do nowego środowiska. Może to być także wyrazem jakiegoś problemu zdrowotnego i warto spróbować go wykluczyć (prosić lekarza o dokładne zbadanie dziecka, skonsultować się z fizjoterapeutą zajmującym się niemowlętami). Tu trzeba postępować jak opisano wyżej w przypadku dziecka z problemem zdrowotnym.

-> Problemy z laktacją

Jeśli dokarmiamy zdrowe dziecko, które nie ma problemów ze ssaniem w sytuacji, gdy mama ma problemy z laktacją, trudne do uchwycenia brodawki lub musi rozstać się z dzieckiem na jakiś czas, to nasze wysiłki powinny być skoncentrowane na tym, aby karmienie w sposób alternatywny do piersi trwało jak najkrócej i nie powodowało odrzucenia piersi. W takim przypadku warto unikać butelki i spróbować innych metod, jak kubeczek czy karmienie sondą przy piersi. [1]

Karmienie kubeczkiem w badaniach

Jak pokazują badania przeprowadzone w Australii w 2004 roku z udziałem 319 dzieci przedwcześnie urodzonych, karmienie wcześniaków kubeczkiem zamiast butelką daje większe prawdopodobieństwo, że po wyjściu ze szpitala dziecko będzie karmione piersią. Potwierdza to teorię, że unikanie karmienia butelką zwiększa powodzenie karmienia piersią. Istnieją również sugestie, że wprowadzenie butelki, gdy karmienie piersią jest już opanowane przez dziecko, nie powinno zakłócić aktu karmienia. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby można było wysnuć jednolite wnioski.

Kodeks WHO

Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece, często nazywany Kodem WHO, daje między innymi wytyczne, że materiały informacyjne i szkoleniowe pisane, nagrane lub wizualne, dotyczące żywienia niemowląt, a przeznaczone dla kobiet ciężarnych i matek niemowląt lub małych dzieci, powinny jasno informować o:

  1. korzyściach i wyższości karmienia piersią;
  2. odżywianiu się matek karmiących, przygotowywaniu się do karmienia piersią i jego utrzymywaniu;
  3. niekorzystnym wpływie częściowego dokarmiania butelką na karmienie piersią;
  4. trudnościach odwrócenia decyzji w sprawie niekarmienia piersią;
  5. właściwym stosowaniu mieszanek produkowanych przemysłowo i przygotowywanych w domu.

Matka, która otrzyma informacje o negatywnych skutkach stosowania butelki, ma możliwość podjęcia przemyślanej decyzji odnośnie sposobu karmienia swojego dziecka i może dokonać świadomego wyboru. Jednak w każdej sytuacji celem, do którego powinni dążyć rodzice, jest nakarmienie dziecka w sposób akceptowany przez nie.

[1] Mgr Kinga Osuch, Międzynarodowy Dyplomowany Konsultant Laktacyjny IBCLC, Warszawa.

tłum. Marta Siwińska

Źródła:

  1. „Warto karmić piersią. I co dalej”, Magdalena Nehring – Gugulska.
  2. “Karmienie piersią w teorii i praktyce”, pod red. Magdaleny Nehring – Gugulskiej, Moniki Żukowskiej – Rubik, Agnieszki Pietkiewicz.
  3. „How to bottle feed the breastfed baby”  http://kellymom.com/
  4. „Gentling Baby to a Bottle: When a Breastfed Baby is Bottle-fed”, http://www.lalecheleague.org/
  5. „Effect of bottles, cups, and dummies on breast feeding in preterm infants: Randomised controlled trial” https://www.researchgate.net/
  6. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum prywatnego.

Fundatorka i Prezeska Fundacji “Mlekiem Mamy”, doula (Stowarzyszenie “Doula w Polsce”), Promotorka Karmienia Piersią Centrum Nauki o Laktacji (CNoL), doradczyni noszenia dzieci w chustach i nosidłach miękkich (Akademii Noszenia Dzieci). Na co dzień – żona, mama, społeczniczka, którą można spotkać i otrzymać bezpośrednie wsparcie w Warszawie – Wesołej. Kontakt: fundacja@mlekiemmamy.org Telefon: 536 292 700