Objaw Raynauda

Objaw Raynauda zwykle wywoływany jest przez zachwiania emocjonalne, wskutek czego dochodzi do skurczu naczyń krwionośnych, uniemożliwiającego dostanie się krwi do wszystkich części ciała,  oraz nagłe zmiany temperatury (np. wyjście z ciepłego domu na zewnątrz, gdy jest niska temperatura). Charakteryzuje się bólem części ciała najbardziej oddalonych od środka (np. palce u rąk, płatki uszne, czubek nosa) oraz ich blednięciem (tzw. faza blednięcia spowodowana skurczem tętnic, której towarzyszy upośledzenie czucia) lub sinieniem (faza zasinienia wraz z drętwieniem i bólem, które występują często w zespole Raynauda). Objaw Raynauda ma jeszcze trzecią fazę – czynnego przekrwienia, której towarzyszy zaczerwienienie, niewielki obrzęk, uczucie pieczenia skóry i gorąca. Jeśli palce rąk włoży się  do wody, to zazwyczaj ból ustępuje i wraca kolor skóry.

Dwie postacie objawu Raymouda

  1. Pierwotna, określana jako choroba Raynauda – stanowi około 80% przypadków. Zazwyczaj może pojawiać się u osób, które nie chorują na żadną z wymienionych niżej chorób, poprzez których wykluczenie stawia się diagnozę tej choroby. Farmakologicznie leczy się tylko ciężką postać choroby.
  2. Wtórna, zwana zespołem Raynauda – jest jednym z symptomów wielu chorób i rozpoznaje się ją po wykryciu choroby podstawowej, na przykład: chorób reumatycznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń, twardzina skóry; niektóre choroby naczyń; narażenia zawodowe (np. drgania, narażenie na urazy palców, zatrucia metalami ciężkimi); zespół cieśni nadgarstka; choroby krwi (np. białaczka, nadpłytkowość pierwotna); zapalenie wątroby typu B i C; zakażenie cytomegalowirusem; nowotwory; odmrożenia; jadłowstręt psychiczny; podczas stosowania niektórych leków i inne. Leczenie farmakologiczne polega na leczeniu choroby podstawowej.

Objaw Raynauda nie jest raczej leczony jako samoistna choroba. Standardowo lekarze zalecają: unikania ekspozycji ciała na zimno, unikanie palenia tytoniu, spożywanie napojów bezkofeinowych, nie stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych i innych leków przyczyniających się do wywołania tej choroby.

Objaw Raynauda kojarzony jest zazwyczaj z charakterystycznymi objawami występującymi na kończynach. Mało osób wie, że może on być również na kobiecych brodawkach w czasie karmienia piersią. Tym bardziej, że choroba ta częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.

Objaw Raynauda a karmienie piersią

Objaw Raynauda może być spowodowany także bodźcem psychologicznym  związanym z karmieniem piersią takimi jak stres, czy myśli o karmieniu piersią. Zazwyczaj zmiana koloru brodawki pojawia się tuż po karmieniu piersią, gdy brodawka sutkowa zostaje wystawiona na działanie temperatury pokojowej niższej od temperatury w jamie ustnej karmionego dziecka. Prawdopodobnie przyczynia się do tego również osuszanie się brodawki po karmieniu.

Brodawka staje się blada, a z czasem zmienia kolor na różowy, czerwony, fioletowy (sinieje), natomiast kurczenie się naczyń krwionośnych powoduje palący ból. Kiedy skurcz stopniowo mija, powraca naturalny kolor brodawki, a ból zmniejsza się lub może zmienić na pulsujący. Czasami matki mogą nie zauważyć zmian w kolorze brodawki. Największym problemem jest właśnie ból, który zniechęca do karmienia piersią. Chociaż niektóre kobiety nie odczuwają w ogóle bólu, a mają tylko zmiany w kolorze brodawki.

Przypuszcza się, że główną przyczyną objawu Raynauda jest zła technika ssania, powodująca uszkodzenia brodawek, lub grzybica. W takich przypadkach eliminując / lecząc przyczynę bólu brodawek możemy pozbyć się objawu Raynouda. Zdarza się jednak, że nie występują inne, zidentyfikowane przyczyny bólu brodawek.

Pomoc dla objawu Raynauda

  1. Zidentyfikowanie i wyeliminowanie przyczyny bólu – złej techniki ssania. Korekta techniki karmienia – do skutku.
  2. Wyleczenie uszkodzeń naskórka – czasowe stosowanie środków łagodzących naskórek brodawki, np. oliwa z oliwek, olej kokosowy, lanolina – również zapobiegawczo oraz leczniczo – maści.
  3. Diagnostyka i leczenie przeciwgrzybicze.
  4. Suplementacja witaminą B6 lub B compleks – zgodnie z zaleceniami specjalisty. Zdaniem pediatry Jack’a Newmana, jeśli po 4 dniach suplementacji objawy nie zmniejszyły się, należy uznać, że suplementacja nie skutkuje. Natomiast w przypadku poprawy – zaleca kontynuację przyjmowania witaminy.
  5. Unikanie zimna, należy karmić w ciepłym miejscu, ciepło się ubierać i unikać przemarzania.
  6. Niekiedy wspomagające jest ogrzewanie piersi, unikanie powietrza osuszającego brodawkę po karmieniu.
  7. Ciepłe suche okłady – powodują zatrzymanie skurczu naczyń, stosowanie w czasie kilku minut lub dłużej.
  8. Masowanie mięśni klatki piersiowej – mięśnie znajdujące się poniżej obojczyka należy masować dość energicznie i mocno po karmieniu lub przed albo po pojawieniu się bólu brodawek. Można również zrobić masaż wodny, ale delikatnie ze względu na piersi.
  9. Włączenie leczenia farmakologicznego na okres kilku tygodni (leki rozszerzające naczynia krwionośne) – na zalecenie lekarza. Leki stosowane do leczenia objawu Raynauda u kobiet karmiących w Polsce: tu.

Na zakończenie proponujemy obejrzenie filmu udostępnionego na Youtube przez dr. Jack’a Newman’a, pokazującego zjawisko blednięcia brodawki:

Źródła:

  1. “Vasospasm and Raynaud’s Phenomenon”, Breast feeding Inc. http://www.breastfeedinginc.ca/
  2. Film ”Vasospasm Turns Pink”, Dr. Jack Newman, birth.world https://www.youtube.com/
  3. “Objaw Raynauda”, Medycyna praktyczna, http://www.mp.pl/
  4. “Karmienie piersią”, Ina May Gaskin.
  5. “Poradnik karmiącej matki”, Kathleen Huggins.
  6. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji „Mlekiem Mamy”.

Fundatorka i Prezeska Fundacji “Mlekiem Mamy”, doula (Stowarzyszenie “Doula w Polsce”), Promotorka Karmienia Piersią Centrum Nauki o Laktacji (CNoL), doradczyni noszenia dzieci w chustach i nosidłach miękkich (Akademii Noszenia Dzieci). Na co dzień – żona, mama, społeczniczka, którą można spotkać i otrzymać bezpośrednie wsparcie w Warszawie – Wesołej. Kontakt: fundacja@mlekiemmamy.org Telefon: 536 292 700